BİLANÇO

 

1-MUHASEBE

 

1.1-Muhasebenin Tanımı

 

       Muhasebe mali nitelikteki işlem ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz etme ve sonuçları yorumlama bilim ve sanatıdır.

  

       Kayıt işlemi varlık ve kaynaklarda değişime neden olan işlem ve olayların ortaya çıkma tarihlerine göre sıralanarak yevmiye defterine kaydedilmesidir.

  

 

 

 

1.2-Muhasebenin Fonksiyonları

 

   Muhasebeden beklenen görevler muhasebenin gelişimi ile çoğalmıştır. İlk zamanlarda sadece işlemleri kaydetme sistemi şeklinde anlaşılan muhasebe, kaydetme ve sonuçları rapor halinde sunabil­mek için kaydettiği bilgileri işlemesi, diğer bir ifade ile onları sınıflan­dırması, gruplaması gerekiyordu. Dolayısıyla Muhasebenin klasik fonksiyonları olarak tanımlanan bu ilkel görevler sıralandığında:

 

a. İşlemleri veya olayları kaydetme,

b. Yapılmış olan işlemleri gruplama,

c. Neticeleri raporlama.

 

şeklinde belirtilmekte idi.

 

Ancak, günümüzde muhasebeden sadece yapılmış olan işlemle­rin kaydedilmesi, gruplanması ve özetlenerek raporlanması beklen­memektedir. Yöneticiler işletme faaliyetlerini kontrol altında tutabilme­leri, karar alabilmeleri için muhasebenin kendilerine yardımcı olması­nı istemektedirler. Böylece muhasebe yukarıda belirttiğimiz klasik fonksiyonların yanı sıra;

 

d. Yapılan işlemlerin ve neticelerin analizi,

e. Analiz neticelerinin yorumlanması,

 

gibi iki görevi daha yüklenmiştir. Bunlara da Modern Fonksiyonlar denmektedir.

 

Muhasebe, bir kayıt tekniği olarak para iIe ifade edilebilen işlem­lerle ve olaylarla ilgili belgeleri toplayıp saklamakta, belirli prensipler dahilinde kayıtlara geçirmekte, kaydedilen bilgileri belirli başlıklar al­tında toplayarak gruplamakta; genellikle yıl sonlarında yapılan işlem­lerle ilgili bilgileri Gelir Tablosu ile Bilanço denilen iki temel mali tab­loda özetlemekte, böylece yöneticilere veya işletme sahiplerine işlet­menin karlılığı ve sahip olduğu değerleri hakkında bilgi vermektedir. Muhasebenin günümüzdeki görevi burada bitmemekte, yapılan işlemler çeşitli karşılaştırmalar ve analiz teknikleri yardımı ile analiz edilmekte, mali tabloların sağladığı özet bilgiler daha sağlıklı ve kul­lanılabilir hale getirilmektedir. İşletme y6neticilerinin kontrol ve karar alma görevlerini yerine getirebilmeleri için muhasebe yardımcı bir araç olarak; maliyet hesapları yapmakta, nakit akımı, fon akımı, net çalışma sermayesi gibi çeşitli mali tablolar düzenlemekte, işletme bütçelerini tanzim etmektedir. Muhasebe, çeşitli analiz ve yorumlama teknik ve aletlerini kullanarak elde ettiği neticeleri yorumlar ve yöne­ticilere raporlar halinde sunar, böylece onlara yardımcı olur.

 

1.3-Muhasebenin Temel Kavramları

 

   Muhasebenin temel kavramları muhasebe bilgisinin bir esasa dayanmasını, bu bilgiyi kullananlara sağlıklı, tu­tarlı ve karşılaştırılabilir bilgi sunulmasını sağlar.

 

 

 

 

 

            Temel muhasebe kavramları şu şekilde sıralanmışiır.

 

            a.         Sosyal Sorumluluk Kavramı

b.         Kişilik kavramı          

c.         İşletmenin sürekliliği kavramı           

d.        Para ölçüsü (parayla ölçülme) kavramı         

e.         Dönemsellik kavramı

f.         Maliyet esası kavramı            

g.         Objektif belge (tarafsızlık ve belgelendirme) kavramı

h.         Tutarlılık kavramı      

i.          Muhafazakarlık (ihtiyatlılık) kavramı           

j.          Tam açıklama kavramı          

k.         Önemlilik kavramı     

I.         Özün önceliği kavramı          

 

İlk beş kavram işletme ile ilgili olup, işletme ile muhasebe fonksiyonları arasındaki ilişkiyi kurar. Bunlara temel varsayımlar da denmektedir. Temel muhasebe kavramlarının son yedisi ise tamamen muhasebe kayıt düzeni ve rapodama tekniği ile ilgili kavramlardır.     

 

Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin ahlaklı, adaletli ve tarafsız olması gerektiğini, işletmeyle ilgili çeşitli gruplara (hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, satıcılar, tüketiciler, devlet) gerçek ve doğru bilgileri eksiksiz ve tarafsız bir şekilde sunması gerektiğini ifade eder.

 

Kişilik kavramı; işletmenin işletme sahiplerinden ve üçüncü şahıslardan ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu buna bağlı olarakta işletmeye konan varlıkların işletmenin kişiliğine ait olduğunu kabul eder.      Kişilik kavramı sebebiyle işletme sahiplerince işletmeye konan sermaye işletmenin kişiliğine ait olmakta buna karşılık, işletme konan sermaye kadar işletme sahiplerine borçlanmaktadır. İşletme sahiplerinin kişisel işlemleri bu kavram sebebiyle işletmenin kâr ve zararını etkilemez.

 

İşletmenin sürekliliği kavramında işletmenin belirsiz bir süre faa­liyetine devam edeceği varsayılmaktadır. Böylece belirli süreler so­nunda işletmenin tasfiyesi, düşünülmemekte ve işletme varlıklarını piyasa değeri ile değerleme probleminden kaçınılmaktadır. Ancak günümüzde enflasyon muhasebesinin uygulanması ile bu kavramın kabul ediliş sebepleri geçerliliğini.kaybetmiştir.

 

Para ölçüsü kavramı, muhasebenin işletme faaliyetlerini kayde­derken standart bir ölçü birimi ile ifade etmesi gerektiğini açıklar. Bu 8lçü birimi muhasebenin uygulandığı ülkenin para birimidir. Para öl­çüsü kavramı para biriminin değerinde zamanla bir değişme olma­dığını kabul eder. Para biriminin satınalma gücü sabittir. Bu kavramın kabul ettiği para biriminin satın alma gücünün değişmediği varsayımı günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir. Enflasyon muhasebesinde pa­ra birimi ile ifade edilen işlemler bugünkü satınalma gücünü ifade edecek katsayılarla çarpılarak güncel değerler haline getirilmektedir.

          Dönemsellik kavramı, işletmenin faaliyetlerinin neticesinin görüle­bilmesi için kabul edilmiştir. Böylece, genellikle bir takvim yılı olan muhasebe dönemi itibariyle işletme faaliyetleri değerlendirilerek işlet­menin kairı veya zararı hesaplanır. Muhasebe dönemi başında bütün hesapların açılması ve muhasebe dönemi sonunda bütün hesapların kapatılması bu kavram sebebiyledir. Her muhasebe dönemi başında bir önceki dönem sonunda kapatılmış hesapların yeniden açılması işletmenin devamlılığı kavramını kayıtlar üzerinde yerine getirmiş ol­maktadır.Muhasebe dönemi bazı özel durumlarda bir takvim yılından az veya çok olabilir.

 

Maliyet kavramı, işletmeye alınan kıymetlerin yapılan harcamala­rın ve sağlanan gelirlerin elde edildikleri tutarlarla kaydedilmesini ifade eder. Bu kavram vasıtasıyla uygulamada ortaya çıkabilecek işletme faaliyetlerinin kaydedilmesi ile ilgili karışıklıklar önlenmiştir. Bu kavram da günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir. Gelişmiş ülke­lerde işletme değerlerinin maliyet değeri ile olan girişleri dönem son­larında güncel değerlerine göre düzeltilmektedir.

 

Objektif belge kavramı, işlemler ve olaylar muhasebe defterlerine kaydedilirken mutlaka bir müspet belgeye dayandırılması gerektiğini belirtir. İşletme faaliyetleri objektif bir belgeye dayandırılırken belge­nin gerçek ve geçerli olması, belge üzerindeki rakamlarla defter kayıtlarının uyuşması gerekmektedir.

 

Tutarlılık kavramı, muhasebe kayıt ve raporlama sisteminin yıllar boyunca tutarlı bir şekilde uygulanması gerektiğini ifade eder. Bu kavramın uygulanması ile işletmenin farklı dönemlerdeki mali tablolar arasında, aynı sektördeki işletmelerin mali tabloları arasında tutarlı­lık bulunacaktır. Şüphesiz gelişen ve değişen şartlar karşısında işlet­melerin hesap planları ve raporlama teknikleri bu değişikliklere ce­vap verecek esnekliğe sahip olarak hazırlanmaktadır.

 

Muhafazakarlık kavramı, temkinli, ihtiyatlı olma şeklinde açıklan­mıştır. İşletmenin karşılaştığı veya karşılaşabileceği zararlar için karşılık ayırmasını, gelecekteki gelişmesini sağlayabilmesi için karın bir kısmını dağıtmayarak ihtiyat (yedek akçe) olarak ayırmasını ifade eder.

 

Tam açıklama kavramı ise mali tabloların işletmeye ait bütün olayları tam ve detaylı olarak göstermesi gerektiğine işaret eder. Açıklanması gereken bilgiler, işletmenin mevcut durumu ile ilgili bilgi­ler ve gelecekte gerçekleşmesi ihtimal dahilinde olan olaylarla ilgili bilgiler olarak gruplandırılabilir. İşletmenin mevcut durumu ile ilgili bil­gilere mali tablolardaki bilgiler, ipotekli veya rehinli değerler, kullanı­mı şarta bağlı paralar, vadesi geçmiş borç ve alacaklar örnek göste­rilebilir. Gelecekte gerçekleşmesi mümkün olaylarla ilgili bilgilere de, henüz karara bağlanmamış davalar, stokların ve iştiraklerin piyasa değerindeki düşüşler, örnek olarak gösterilebilir. İşletmeler, mali tab­lolarda yer almayan ancak işletme ile ilgili karar alıcıların kararlarını etkileyecek bilgileri mali tabloların dip notlarında belirtmelidirler.

 

Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nasbi ağırlık veya değerinin finansal analizlerde veya alınacak kararlarda etkili olacak düzeyde olması durumunda bu hesap veya fınansal olayların mali tablolarda yeralması gerektiğini ifade eder.

 

Özün önceliği kavramına göre, işlemlerin muhasebeye yansıtıl­masında ve onlara ilişkin değerlemelerin yapılmasında, işlemlerin bi­çimleri ile özleri arasında farklılık çıkarsa biçimlerinden çok özlerine öncelik verilmesi gerekmektedir.

 

Kavramların işletmeler açısından geçerliliği bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda bu husus mali tabloların eklerinde belir­tilir.

 

1.4-Muhasebenin Türleri

 

       Muhasebenin temel kavram ve ilkeleri aynı olmakla beraber işletme türlerinin değişikliği nedeniyle farklı işlemlerin etkilerini aktarma ve farklı hedeflere ulaşma amacı, farklı muhasebe türlerini ortaya çıkarmıştır. Söz gelişi mal alım satımı ile uğraşan bir işletmenin ( ticaret işletmesi ) muhasebesi ile imalatta bulunan bir işletmenin ( endüstri işletmesi ) muhasebesi, değişik faaliyet dolayısıyla farklı olacaktır. İkinci tür işletmenin muhasebe kayıtları birinci tür işletmede yer ala kayıtlar ( alış, satış, borçlanma, alacaklanma kayıtları ) yanında imal edilen mamulün maliyetini saptayıcı yolda kayıtlamayı da kapsayacaktır. Ticaret işletmeleri muhasebesi temeldir ve genellikle “genel muhasebe” veya “finansal muhasebe” diye tanınır. Genel muhasebede verilen teknik bilgiler diğer muhasebelerde de geçerlidir.Genel muhasebe dışında :

Devlet için : devlet muhasebesi,
Sınai işletmeler için : maliyet muhasebesi,
Banka işletmeleri için : banka muhasebesi,
Sigorta işletmeleri için: sigorta muhasebesi,
Tarım işletmeleri için : tarımsal maliyet muhasebesi

     Ayrıca işletme içinde oluşan olayları saptama ve kaydetmenin yanında, planlama faaliyetlerinde, yürütme ve denetim alanlarına giren çeşitli karar işlemlerinde, olayların yorumlanmasını, zamanında ve yeterli bilgileri taşıyan raporlarla yöneticilere yansıtılmasında etkin bir görevi olan yönetim muhasebeside önemli bir muhasebe türüdür. Yönetim muhasebesi işletme içinde kullanılması için yönetime ölçülmüş, yorumlanmış, işlenmiş, yorumlanmış bilgi sağlar.

   Bunlar gibi uzmanlık muhasebelerinden bahsedilebilir. Muhasebenin sadece kayıtlama olmadığı hatırlanırsa mali raporların analizinin de, işletme türlerine göre farklı özellikleri olmak şartı ile. Yukarıda bahis konusu edilen çeşitli muhasebelerin içinde yer alacağı açıktır.

   Muhasebecinin türlerini belirlemede kullanılabilecek bir yol onları çalıştıkları organizasyona göre sınıflandırmaktır. Buna göre 3 çeşit muhasebeci vardır;

Özel bir şirket için çalışan muhasebeciler,
Kamu kuruluşları için çalışan muhasebeciler,
Devlet için çalışan muhasebeciler.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5-Muhasebecilik Mesleği

 

     Muhasebe mesleği, Türkiye'de yıllârdır var. Ancak, gerek yasa koyucularının erteletmesi ve gerekse meslek mensuplarının bir mesleki yapılaşmayı sağlamak konusunda uzun yıllar devletin yasal   düzenlemesine   önem   verip,   kendi   kendilerini örgütlememelerinin de etkisiyle. muhasebe mesleği hizmetlerine uzun süre talep yaratılmamıştır

 

    1989 yılında yürürlüğe giren 3568 sayılı meslek yasası, muhasebe  mesleğini,  Serbest  Muhasebecilik   (SM),  Serbest  Muhasebeci Mali Müşavirlik (SMMM) ve Yeminli Mali Müşavirlik (YMM) şeklinde üç unvan. altında düzenlemiştir. 3568 sayılı Yasa, mesleğin kapsamını, mesleğe giriş koşullan, mesleki staj ve mesleki yeterlilik sınavı, Yeminli Mali Müşavirlerin tasdik yetkileri, Oda  ve  Birlik  örgütlenmesi  ile  disiplin  hükümleri  yanı sıra yasanın yayınlandığı anda mesleği yürütenlerden belirlenen kriterlere uyanların yasanın asıl maddelerinde yer alan mesleki staj ve  mesleki  yeterlilik  sınavı  aranmaksızın  belge  almalarını düzenlemiştir.

 

3.6.2-Kapanış Bilançosu Düzenlenmesi

 

       Kesin mizandan sonra mizandaki kalan veren hesaplar bilançoya aktarılır. Bilanço düzenlenirken kesin mizanda borç kalanı veren hesapların kalanları bilançonun aktifine kesin mizanda alacak kalanı veren hesapların kalanlarıda bilançonun pasifine aktarılır.

 

Örneğin;

 

 

          

              X İŞLETMESİ 31.12.2008 YILI KAPANIŞ BİLANÇOSU

 

    Aktif                                                                                                     Pasif

VARLIKLAR                  500.000 KASA                       300.000 BANKALAR              40.000 ALACAK SEN.          20.000 TİCARİ MALLAR   140.000         AKTİF TOPLAMI    500.000

KAYNAKLAR             500.000 SATICILAR             18.000 SERMAYE             450.000 DÖNEM KARI        32.000            PASİF TOPLAMI         500.000