TİCARİ DEFTER VE BELGELER

 

DEFTER TUTMA SORUMLULUĞU

            Ticaret kanunumuz tacirleri açıkça bir sınıflaşmaya tabi tutmuştur. Ancak  ticarethane, fabrika ve ticari şekilde işletilen diğer kurumlar şeklinde bir sınıflandırma yolunu seçmiştir.

 

            Vergi usul kanunu ise tacirleri defter tutma bakımından ikiye ayırmıştır:

           

A-  Birinci Sınıf Tacirler: Bilanço esasına göre,

B-  İkinci Sınıf Tacirler: İşletme hesabı esasına göre defter tutarlar.

(V.U.K.176)

 

B. İkinci Sınıf Tacirler

                                                                      

2-   İkinci Sınıf Tacirlerin Tutmak Zorunda Olduğu Defterler

 

            İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutarlar;

               l- İşletme Hesabı Defteri

              2- Günlük perakende satış ve hasılat defteri

 

               a)      İşletme Defteri

           

İkinci sınıf tacirlerin ekonomik faaliyetlerini izledikleri defterdir. İşletme defteri ciltli,sayfaları karşılıklı, sıra numaralıdır. İşletme defterinin karşılıklı iki sayfasının sol tarafı gider kısmını, sağ tarafı ise gelir kısmını teşkil eder. İşletme defterinin her sayfasının ilk satırı bir önceki sayfanın toplamının devredildiği, devreden toplam satırı, son satırı ise sayfa toplamının yazıldığı toplam satırıdır. İşlemler gider ve gelir sayfalarına sıra numarası ile yazılır.

 

Defterin gider kısmında; satın alınan mallar ile hizmet karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletme ile ilgili diğer bütün giderlerle bunlar için ödenen katma değer vergileri yer alır.

 

Defterin gelir kısmında; satılan mal bedeli ve yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen ve edilmeyen paralar ile işletme faaliyetlerinden elde edilen diğer bütün gelirlerle bunlarla ilgili hesaplanan katma değer vergileri yer alır.

 

            Gayri menkuller ve tesisat gibi amortismana tabi olan kıymetler işletme hesabına intikal ettirilmez. Şu kadar ki 189. maddeye göre amortisman kaydı tutulmak şartıyla bu kıymetler üzerinden her yıl ayrılan amortismanlar gider kaydolunur. Gider ve hasılat kayıtlarının en az aşağıdaki bilgileri ihtiva etmesi şarttır;

 

          a- Sıra Numarası , b- Kayıt Tarihi , c- İşletmenin Türü , d- Meblağ (Tutar)    

 

              b)      Günlük Perakende Satış Ve Hasılat Defteri

           

İkinci sınıf tacirlerin günlük perakende satışları ile yaptıkları hizmet karşılığında tahsil ettikleri paralar ve işletme faaliyetlerinden elde edilen diğer tüm gelirlerden yapılan hasılatların yazıldığı bir defterdir. Günlük perakende satış ve hasılat defteri ciltli ve sayfaları birbirini takip eden sıra numaralıdır. Günlük perakende satış ve hasılat defterinin her sayfasının ilk satırı bir önceki sayfanın toplamının devredildiği, devreden toplam satırı son ise sayfa toplamının yazıldığı toplam satırıdır. Günlük perakende satış ve hasılat defterine sadece günlük perakende satışlar yazılır. Günlük kasa defteri gibi günü gününe yazılması gereken bir defterdir.

 

 

DEFTERLERİN TASDİKİ

 

Tacirler, yasaların göstermiş olduğu defterleri kullanmaya başlamadan önce notere tasdik ettirmek zorundadırlar. Noterler bu defterlerin her sayfasını mühürler, sayfa numaralarını yazar ve en sonuna da kaç sayfadan ibaret olduğunu ve ne amaçla kullanılacağını yazarak tasdik eder.

 

Tasdik ettirilecek defterler yasal olarak tutulması zorunlu olan defterlerdir.

 

Tasdik zamanları;

 

·         Yeni işe başlayanlar, işe başladığı tarihten itibaren bir ay içinde,

·         Öteden beri işe devam etmekte olanlar, defterleri kullanacakları yıldan önceki Aralık ayının sonuna kadar,  

·         Hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler, defterleri kullanacakları hesap döneminden önceki yılın son ayına kadar,  

·         Onaya bağlı defterlerin dolması halinde, bunları kullanmaya başlamadan önce,

·         Defterlerini gelecek yılda kullanmak isteyenler, hesap yılının ilk ayında,

·         Günlük defter (yevmiye defteri) ayrıca yeni yılın birinci ayının sonuna kadar notere götürülür. Noterce son kaydın altına “GÖRÜLMÜŞTÜR” ifadesi yazılarak, mühürlenir ve imzalanır.

 

Birinci Sınıf Tacirlerin tutmak zorunda olduğu defterlerden tasdike tabi olanlar;

 

·         Yevmiye defteri

·         Envanter defteri

·         Günlük kasa defteri

·         Kambiyo senetleri defteri

 

Defter-i Kebirin tasdik zorunluluğu yoktur. Ancak ticari davalarda geçerli belge olabilmesi için Türk Ticaret Kanunu’na göre tasdik ettirilmiş olma şartı aranır.

 

İkinci Sınıf Tacirlerin tutmak zorunda olduğu defterlerden tasdike tabi olanlar;

 

·         İşletme defteri

·         Günlük perakende satış ve hasılat defteri

·         Kambiyo senetleri defteri

 

      Eğer İkinci Sınıf Tacirler ayrıca bir envanter defteri tutarlarsa, bu defteri de tasdik ettirmek zorundadırlar.

 

      Yükümlünün işinin ya da mesleğinin gerektirdiği defterlerden tasdike tabi olanlar;

 

·         İmalat defteri

·         Hasılat defteri

·         Serbest meslek kazanç defteri

·         Çiftçi işletme defteri 

 

 

DEFTERLERİN KAYIT DÜZENİ, SAKLANMASI VE İBRAZI

 

Defterlerin Kayıt Düzeni

 

    Tutulması zorunlu olan defterlerin kayıt düzeni aşağıdaki gibi olmalıdır;

 

·         Belgeler tarih sırasına konur.

·         Her satıra bir belge kaydedilir.

·         Eğer kayıtlarda hata yapılırsa hatalı rakamın veya yazının üstüne okunacak şekilde çizgi çizilmeli, üst tarafa veya ilgili sütuna doğrusu yazılmalıdır.

·          

 

 

Defter ve Belgelerin Saklanması

 

       

      Tacirler T.T.K’ nın 66. maddesine göre işletmeleriyle ilgili işlerden dolayı aldıkları fatura, mektup, sözleşmeler, senet gibi kağıtlarla ödemelerini gösteren belgelerini saklamak zorundadırlar.

 

      Tacirlerin saklamak zorunda olduğu belgeler şunlardır;

 

• Alış ve satış faturaları
• Sevk irsaliyesi
• Fatura yerine geçen belgeler (perakende satış fişi, makineli kasaların kayıt ruloları)
• Taşıma irsaliyesi, günlük müşteri listesi
• Ücret bordrosu veya bordro yerine geçen belgeler
• İş ile ilgili anlaşmalar, gelen ve giden mektuplar, gönderilen ve gelen muhasebe evrakları

 

      Tacirler T.T.K’ nın 68. maddesine göre tutulması zorunlu olan defterlerin son kayıt tarihinden itibaren 10 yıl süre içerisinde defter ve belgeler işletme sahibinin işlemleri hakkında delil olarak V.U.K’ nun  253.cü maddesine göre 5 yıl süreyle tacirler defterlerini saklamak zorundadırlar. Örneğin; 2005 yılında tutulan defter ve belgelerin 01.01.2006 tarihinden itibaren 31.12.2010 yılına kadar saklamak zorundadırlar. SSK’ ya göre de 10 yıl saklanılması  zorunludur.

 

 

Defter ve Belgelerin İbrazı

 

     V.U.K’ a göre defterlerini saklamak zorunda olan mükellef yetkili memurların istemesi halinde defterleri ve belgeleri arz etmek zorundadır.

  

     Defter ve belgelerin saklanmaması ve ibraz edilmemesi suçtur. Bu durumda defter ve belgeler hiç tutulmamış sayılır.  

 

 

 

 

 

VERGİ DAİRESİ İŞLEMLERİ

 

A- TACİRİN MALİYEYE KARŞI SORUMLULUKLARI

 

1. Bildirimlerde Bulunmak

 

       Bildirim, VUK.da belirlenen vergileme ile ilgili olay ve değişikliklerin yine kanunda belirlenen şekil ve süreler içerisinde yükümlüler tarafından ilgili vergi dairesinin bilgisine sunulmasıdır. Vergi dairesi bu bildirim ile öğrendiği olay ve değişikliklerin vergileme yönünden sonuçlarını saptar ve gereğini yerine getirir.
       Bildirimler genelde yazılı şekilde (VUK. md. 169) doğrudan vergi dairesine yapılabildiği gibi, kanuni süresi içerisinde posta ile de yapılabilir. Posta ile yapılacak bildirimlerin iadeli taahhütlü yapılmasının da yükümlü yönünden yararları vardır (VUK. md. 169). Okuma ve yazması olmayanlar bildirimleri sözle yapabilirler. Sözle yapılan bildirimler tutanakla tespit edilir.

       Tacir aşağıda belirtilen durumları bildirmekle yükümlüdür.

   İşe Başlamanın Bildirilmesi

      Sürekli vergi yükümlülüğüne tabi olmayı gerektiren herhangi bir işe başlayacak olan yükümlüler işe başlamadan önce işe başlayacağını ilgili vergi dairesine bildirmekle yükümlüdürler (VUK. md. 168). Ayrıca, 167 Sıra Nolu VUK. Genel Tebliğinde de, vergi yükümlülerinin işe başlamadan önce yetki alanına girdikleri vergi dairesi müdürlüklerine veya başkanlıklarına, işe başlama bildirimi düzenleyerek bildirimde bulunmaları gerektiği belirtilmiştir.
Örneğin; 20 Şubat 2008 tarihinde işe başlayacak bir yükümlünün, en geç 19 Şubat 2008 tarihinde işe başlama bildiriminde bulunması gerekmektedir.

Kimler bildirimde bulunacaktır ?

• Vergiye tabi ticaret ve sanat erbabı,
• Serbest meslek sahipleri,
• Kurumlar vergisi yükümlüleri,
• Kollektif ve adi şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları bildirimde
bulunmak zorundadır (VUK. md. 153).

    İşe başlama bildirimi, "İŞE BAŞLAMA/BIRAKMA BİLDİRİMİ" formu ile yapılır. Bu formda iki nüsha düzenlenir. İki nüsha ile ilgili vergi dairesine başvurulur. İkinci nüsha, kayıt tarihi ve sayı kaşesi bastırıldıktan sonra geri alınarak yükümlü tarafından dosyada saklanır.
İşe başlama bildirim formunun doldurulmasıyla, yükümlü vergi dairesine gerekli tüm bilgileri sunmuş olur. Örneğin; kimlik bilgileri, adres bilgileri, iş konusu, sigortalı işçi çalıştırıp çalıştırılmayacağı, muhtasar beyannamenin aylık/üç aylık dönemler halinde .edeceği vb. bilgiler sunulmuş olacaktır.

 

 

 

 

Adres Değişikliği Bildirimi

    Bilinen iş veya ikametgah adreslerini değiştiren yükümlüler, yeni adreslerini vergi dairesine, değişiklik tarihinden itibaren bir ay içerisinde bildirmekle yükümlüdürler (VUK. md. 157).

   VUK.nun 163. maddesi 4108 Sayılı Kanunla İş ve teşebbüsün bir yerden diğer bir yere nakledilmesi adres değişikliği sayılır şeklinde değiştirilmiştir. Buna göre, bir vergi dairesi yetki alanından başka bir vergi dairesi yetki alanına işyerini nakleden yükümlüler işi bırakmış sayılmayacak, vergi dairelerince adres değişikliği işlemine tabi tutulacaklardır.

    Maddenin değişmeden önceki hükmü uyarınca, yükümlülerin bir vergi dairesi yetki alanından başka bir vergi dairesi yetki alanına işyerini nakletmesi, adres değişikliği sayılmayıp o vergi dairesine işi bırakma, gidilen vergi dairesinde yeniden işe başlama olarak uygulanmakta idi.

 
  Yeni uygulamada yükümlünün işyerini bir vergi dairesi yetki alanından bir başka vergi dairesi yetki alanına taşıması işi bırakma sayılmamakta, yeni vergi dairesince adres değişikliği işlemine tabi tutulmaktadır.

  Yükümlünün elinde bulunan kullanılmamış belgelerini kullanmaya devam edebilmesi için; kullanılmamış belgelerin tür ve sayıları tespit edilerek bir tutanak düzenlenir. Bu tutanak vergi dairesi müdürü ve yükümlü tarafından imzalanır. Bu tutanağın bir sureti, adres değişikliğini içeren dilekçe ile birlikte işyerinin nakledildiği vergi dairesine verilir.

  Yeni vergi dairesi, yoklama işleminden sonra yükümlülük kaydını yapar. Gerçek kişilerde dilekçe ekinde;

1. Nüfus cüzdanı örneği,
2. Kira sözleşmesi/tapu senedi fotokopisi,
3. Önceki vergi dairesi tutanağı bulunur.

  Tüzel kişi tacirlerde işyeri merkezinin naklinde şu belgeler istenir;

1. Dilekçe,
2. Ana sözleşme,
3. Kuruluş ile ilgili Ticaret Sicil Gazetesi,
4. Merkez nakli ile ilgili ortaklar kurulu kararı,
5. Dosyasındaki tescilli belgelerin birer adet Sicil Memurluğu tarafından tasdikli sureti,
6. Belediye tasdiknamesi,
7. Ticaret Sicili Nizamnamesinin 47. maddesine göre tasdikname,
8. 2 adet sirküler kararı,

 

 

 

 

 

 

 

2. Vergi Levhası Asmak

 

   Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanunu'nun 5. maddesindeki hüküm uyarınca, gelir vergisi mükellefleri ile sermaye şirketleri her yıl mayıs ayının son gününe kadar vergi tarhına esas olan kazanç tutarları ile bunlara isabet eden vergi miktarlarını gösteren levhayı merkezlerine, şubelerine, satış mağazalarına iş sahipleri ile mükellefler tarafından kolayca okunup görülecek şekilde aşmak zorundadırlar. İlan ve levhalara ilişkin diğer hususlar Maliye Bakanlığı'nca hazırlanan tebliğlerle düzenlenmektedir. Vergileme dönemi olarak kendilerine özel hesap dönemi tanınmış mükellefler ise vergi levhalarını, beyanname verme süresini izleyen bir ay içinde asacaklardır.

   Her ne şekilde olursa olsun yıl içinde mükellefiyet tesis ettirenler, mükellefiyetlerinin tesis edildiği tarihten itibaren bir ay içinde vergi levhası tasdik ettirmek ve asmak zorundadırlar.

  Mükellefin iş nevi, iş veri adresi veya bağlı olduğu vergi dairesinin değişmesi halinde bu değişiklik, değişikliğin husule geldiği tarihten itibaren bir ay içinde bağlı bulunulan vergi dairesine tasdik ettirilecektir.

 

Vergi levhası asma zorunluluğu olanlar

  Vergi levhası asmak mecburiyetinde olanlar; ticari, zirai ve mesleki kazançları dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, ticari kazancı basit usulde tespit edilen gelir vergisi mükellefleri, kurumlar vergisi mükellefi olan anonim, limitet ve eshamlı komandit şirketlerdir. Kooperatiflerin ve iktisadi kamu müesseselerinin vergi levhası asmalarına gerek yoktur. Kolektif şirket, adi komandit şirket ve adi ortaklık gibi şahıs ortaklıklarında, ortakların her birinin ayrı ayrı vergi levhası asmaları zorunludur.

Vergi levhalarının asılacağı yerler

  Vergi levhası mükelleflerin sadece merkezlerine değil, tüm işyerlerine asılacaktır. Levhalar iş sahipleri ile müşteriler tarafından kolayca okunup görülebilecek şekilde mükelleflerin

- merkezlerine,
- şubelerine,
- satış mağazalarına,
- taşımacılık yapanların taşıtlarına (taşımacılık deyimi, ücret karşılığında yolcu veya eşya taşımacılığını ifade etmektedir) asılmalıdır.

  İşyerinde birden fazla kat veya reyon olması halinde her kat ve reyon için birer levha asılacaktır. Konuyla ilgili 146 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile; her katta birden fazla reyon bulunması halinde, o kat için yalnızca bir adet vergi levhasının asılması, bir adet tasdikli vergi levhası bulunduran mükelleflerin bunun tasdiksiz fotokopilerini de kullanabilmeleri uygun görülmüştür.

  Turizm organizasyonu faaliyetinde bulunan firmaların, vergi levhalarını sabit işyerlerine asmaları yeterli olup, ayrıca kendilerine ait vasıtalara veya kiraladıkları vasıtalara vergi levhası asmalarına gerek bulunmamaktadır. Ancak, kiralanan vasıtalarda vasıta sahibine ait vergi levhasının asılı olması gerekmektedir.

 

 

3. Ödeme Kaydedici Cihaz Kullanmak

 

Perakende satış yapan birinci ve ikinci sınıf tacirler ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundadır. Ödeme kaydedici cihazlar kullanılmak suretiyle verilen satış fişinde;

 

·         Satış fişini veren kişi veya kuruluşun adı,soyadı ya da unvanı,

·         Adresi,

·         Bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası,

·         Satılan malların cinsi,bedeli ve toplamı,

·         Müteselsil fiş numarası,

·         İşlem tarihi,

·         Cihazın onaylandığını gösteren sembol ve cihaz sicil numarasının gösterilmesi gerekir.

 

Ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorunda olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce vergi dairesine bildirmek ve bunlara ait levhayı tasdik ettirerek işyerlerine asmak mecburiyetindedirler. Her iş günü sonunda mutlaka “Z Raporu” alınması ve saklanması zorunluluğu vardır. Ayrıca her ay sonunda “Z Raporu” alınır.

 

4. Vergi Suç ve Cezaları

 

    Vergi ilişkisi toplumsal bir ilişkidir ve bu ilişkinin düzenlenmesi için de bazı kurallar getirilmiştir. Bu kurallarla kişilere bazı şeyleri yapmaları, bazı şeyleri de yapmamaları emredilmektedir. Örneğin, mükelleflerin zamanında vergi vermeleri, bazı defterleri tutmaları, bazı belgeleri saklamaları ve vergileri zamanında ödemeleri ya da defter ve belgelerde tahrifata gitmemeleri, vergi idaresini yanıltıcı diğer işlemlere girişmemeleri emredilmektedir. Bu fiillerin bazılarında vergi kaybı ortaya çıkmakta ve devletin mali yönden zarara uğraması söz konusu olmaktadır. Bazıları da kamu düzenini bozucu etkiler yapmaktadır.

 

   Farklı nitelik ve sonuçları olan vergi kanunlarına aykırı fiillerin hepsine birden vergi suçu denir. Dar anlamda ise vergi suçu denilince sadece vergi kaybına yol açan suçlar anlaşılmaktadır.

 

  Vergi suçlarının işlenmesi halinde kişilere bazı yaptırımlar uygulanmaktadır. Bu yaptırımlardan bazıları vergi idaresince uygulanmaktadır. Bu yaptırımlar parasaldır. Bazıları ise, kamu düzenini bozan fiiller olduğundan ceza hukuku anlamında bir suç oluşturmakta ve ceza mahkemesince uygulanmaktadır. Bu yaptırımların tamamına vergi cezası denir. Dar anlamda vergi cezası deyince vergi idaresince uygulanan yaptırımlar anlaşılmaktadır.

 

    Vergi suç ve cezalarının kendine özgü bir yapısı vardır. Burada esas amaç kamu düzeninin sağlanması ve kanunların en iyi bir biçimde uygulanmasıdır. Aynı zamanda vergi borçlarının zamanında ve eksiksiz ödenerek devletin gelir kaynaklarının güvence altına alınması da önemli bir amaçtır.  

 

 

 

 

 

 

 

 

  4.1. Vergi Ziyaı Cezası(Kaçakçılık)

 

    Vergi kaçakçılığı vergi borcu doğmuş olmasına rağmen vergi kanunlarına aykırı düşen hareketlerle verginin hiç ödenmemesi veya kısmen ödenmesidir.

 

    Vergi ziyaı , mükellef ya da sorumlunun vergilendirmeye ilişkin ödevlerini zamanında yerine getirmemesi ya da eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi ya da eksik tahakkuk ettirilmesidir. V.U.K.’nun 344. maddesinde belirtilen altı durumdan herhangi birinin gerçekleşmesi ile vergi ziyaı ortaya çıkmaktadır. Bu durumlar şunlardır:

 

·         Vergi kanunlarına göre tutulması zorunlu olan defterlere kaydı gereken hesap  ve işlemleri, vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde bu defterler yerine tamamen veya kısmen başka defter ve kağıtlara kaydetmek veya diğer kayıt ortamlarında izlemek,

·         Sahte ya da içeriği itibariyle yanıltıcı belgeler düzenlemek ya da bunları bilerek kullanmak,

·         Belgeleri tahrif etmek, asıllarına uygun olmayan belge ve suretler düzenlemek ya da bunları bilerek kullanmak,

·         Zorunlu defter kayıtlarını tahrif etmek ya da bu defterlerde  olmayan adlara hesap açmak, her türlü hesap ve muhasebe hileleri yapmak,

·         Zorunlu defterlerin sayfalarını yok ederek yerlerine başka yapraklar koymak ya da hiç yaprak koymamak,

·         Vergi kanunlarına göre tutulması ve muhafazası zorunlu olan defter ya da belgeleri yok etmek ya da gizlemek.

 

·         Kaçakçılık suçunun cezası karma niteliklidir. Bu suçu işleyen mükellef ya da sorumlulara para cezası verilir. Ayrıca hapis ve teshir gibi yaptırımlarda uygulanır. V.U.K.’nun  345. maddesine göre kaçakçılık yapan mükellef ya da sorumlulara kaçırdıkları verginin üç katı tutarında vergi cezası kesilir. Bu ceza ile birlikte kaçırılan verginin aslı da ödetilir.

 

4.2. Usulsüzlükler ve Cezaları

 

   V.U.K.’nun 351. maddesine göre usulsüzlük, vergi kanunlarının şekle ve usule ilişkin hükümlerine uyulmamasıdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BELEDİYE İŞLEMLERİ

 

B. TACİRİN BELEDİYEYE KARŞI SORUMLULUKLARI

 

1.  İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Alma

 

        Sıhhi nitelikte iş yerlerinden birisini açmak isteyenler; yapacağı işin niteliğine göre yönetmelikte belirtilen ölçütlere uygun olarak işyerini veya işletmesini düzenledikten sonra sıhhi müesseseler için yönetmelikte gösterilen form doldurularak yetkili mercie verilmelidir. Yetkili mercilere verilen başvuru formu üzerinde yapılacak incelemelerde işyerinin özelliğine göre aşağıdaki kriterler esas alınır.

 

      Bakkal, şarküteri, süpermarket, kuruyemişçi, kurukahveci, ekmek bayii, manav, lokanta, pizzacı, yemek satış yerleri, pastaneler, çay bahçeleri, taksi yazıhaneleri gibi çok çeşitli adlar altında faaliyet gösteren sıhhi işyerlerinin de uygulamada bulundukları fiziki mekân itibariyle sınıf ve özelliklerine göre bazı niteliklere sahip olması gerekmektedir.

     Sıhhi müesseselerin sınıf ve özelliklerine göre aranacak nitelikler, 09.3.1989 tarihli ve 20103 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte açıklanmıştır.

     Başvuru dosyasının eksiksiz olarak kabul edilmesi tarihinden itibaren bir ay içinde işyeri, yetkili makam tarafından denetlenerek, Yönetmelikte belirlenen şartlara uygun bulunduğu takdirde çalışma izin belgesi düzenlenir, işyeri sicil numarası verilir ve sicil kaydı yapılır.

    Çalışma izin belgesi, üzerinde yazılı gerçek veya tüzel kişi, adres ve yapılan iş için geçerli olup, bunlardan herhangi birinin değişmesi halinde izin belgesi geçerliliğini kaybeder. Bu durumlarda değişlik olması halinde, değişikliğe dair bilgi, belge ve çalışma izni belgesinin aslı, bir dilekçeye eklenerek bir ay içinde İl Sağlık Müdürlüğüne başvurulmalıdır.

    Çalışma izin belgesinin kaybolması veya okunamayacak şekilde tahrip olması durumunda ise, gazete ilanı ya da tahrip olmuş belgenin aslı bir dilekçeye eklenerek yine İl Sağlık Müdürlüğü'ne başvurulur. Çalışma izni alıp da 6 ay içinde faaliyete geçmeyen işyerlerinin çalışma izni iptal edilir.

·         İnsan sağlığına zarar verilmemeli,

·         Tesis edilmiş yapıya, tarihi, turistik ve kültürel değerlere hasar verilmemeli ve çevre kirliliğine yol açılmamalı,

·         Yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar kat mülkiyeti ve doğanın korunması konusundaki düzenlemelerle ilgili olarak; işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tüzüklere göre gerekli önlemler alınmış olmalı,

·         Özel yapı şeklini gerektiren fırın, sinema, tiyatro, otel, hamam, sauna, düğün salonu gibi işyerleri için, yapı kullanma izin belgesi temin edilmiş olmalı,

·         Otel, gazino, kahvehane, içki yerleri, bar, tiyatro ve sinema gibi umuma mahsus istirahat ve eğlence yerleri için, işyeri açacak kişinin, genel asayiş ve güvenlik yönünden aranan şartları haiz bulunmalı,

·         Karayolları kenarındaki işyerleri için, karayolu trafik güvenliği yeterince sağlanmış olmalı,

·         Yangın ve patlama tehlikesinin karşı olmak üzere yapılacak güvenlikli bir elektrik tesisatı yanında, ilgili mevzuatın öngördüğü yükümlülükler yerine getirilmiş bulunmalı,

·         Otel, lokanta, kahvehane, gazino, pastane ve benzeri işyerleri, LPG depo ve satış işyerleri ile parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, yakıcı maddelerin satıldığı, depolandığı yerlerin bitişiğinde bulunmamalı,

·         Kahvehane, bar, pavyon gibi umuma açık yerler ile açık alkollü içki satılan diğer işyerleri; okul, yurt, cami, bina ve tesislerin mevzuatın öngördüğü ve bunları etkilemeyecek uzaklıkta bulunmalıdır.

   634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunun kapsamına giren gayrimenkullerin kütükte mesken olarak gösterilen bağımsız bölümlerinde sinema, tiyatro, kahvehane, gazino, pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve benzeri eğlence ve toplantı yerleri ile fırın, lokanta, pastane, süthane gibi gıda ve beslenme yerleri ve imalathane, boyahane, basımevi, dükkân, galeri ve çarşı gibi yerler konusunda kat malikleri oy birliği ile karar alınmış olmalı,

 

2.  Hafta Sonu ve Tatil Çalışma Ruhsatı Alma

 

   Hafta sonu tatili çalışması izin belgesi almak isteyenlerin gerekli belgeleri getirmeleri halinde izleyen işgünü izin belgeleri verilir.

 

 Gerekli Belgeler:

• Ruhsatların bir fotokopisi
• 1 Adet fotoğraf
• Damga pulu

 

Daha Önce İzin Belgesi Varsa

   Eski belge sahiplerinin cezalı duruma düşmemeleri için her yılın Ocak ayında başvurmalarında yarar vardır. Bir önceki belgenin aslı, fotokopisi ve damga pulu ile başvurmaları gerekmektedir.

   Hafta sonu tatili ve Ulusal bayram günlerinde izne tabi olmayan, (izin almadan çalıştırılabilecek) :

   Tiyatro ve konser salonları, kahvehaneler, lokantalar, kulüp ve lokaller, turistik, hediyelik ve hatıra eşya satan yerler, fotoğraf stüdyoları, hastaneler, eczaneler, matbaalar, kütüphaneler, gazete bayileri, doktorlar, oteller, sinemalar, liman, iskele, istasyon ve gümrük şirketleri, dispanserler ve müzeler. İşyerlerinin 2464 sayılı Belediye Gelirleri kanununun 58. ve 60. maddeleri, 394 sayılı Hafta Tatili hakkındaki kanun gereğince Hafta tatili ve Ulusal Bayram günlerinde Belediyeden, açık bulunmaları için tatil günlerinde çalışma ruhsatı almaları mecburidir.

   Hafta sonu çalışma ruhsatı talebinde bulunanlardan, belirlenen hafta sonu çalışma ruhsatı harcından ayrı olarak yıllık-belediye hizmetlerine katılım payı ücreti tahakkuk ve tahsil olunur.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.  İlan ve Reklam Vergisi Levhası Alma

  İlan ve Reklâm Vergisi mükellefi İlan ve Reklâmı kendi adına yapar veya yaptıran gerçek veya tüzel kişilerdir.

  İlan ve Reklâm vergisi beyannamesi, İlan ve Reklâm işinin mükelleflerce yapılması halinde, ilan ve reklâmın yapılmasından önce mükellefi tarafından; İlan ve Reklâm işinin, bu işi devamlı meslek olarak yapanlar tarafından yapılması halinde ilan ve reklâm işini yapanlar tarafından; ilan ve reklâmın yapıldığı ayı takip eden ayın 20. günü akşamına kadar verilir.
   İlan ve Reklâm vergisi, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunundaki sınırlar içinde Belediye Meclisince belirlenen tarifeye göre alınır.
   İlan ve Reklâm vergisinin m2 üzerinden yapılan hesaplarında yarım metrekareye kadar olan kesirler yarım metrekareye, yarım metrekareyi aşanlar ise bir metrekareye tamamlanır.
   Bir yüzeyde yapılan ilan ve reklâmlarda yazı ve resmin kapladığı alan dikkate alınır.
Çok cepheli ilan ve reklâmlarda metrekare hesabı her cephe için ayrı ayrı hesaplanır İlan ve reklâm vergisi, ilk defa mükellef olunmasında beyanname verme süresi içinde peşin olarak; önceden mükellefiyeti devam edenler için Nisan ve Ekim aylarında iki eşit taksitte ödenir. Süresi içinde ödemeyen ilan ve reklâm vergisi 6183 sayılı yasa gereği gecikme cezası ile birlikte tahsil edilir. 2006 yılı Mart ayından itibaren tespit edilen aylık gecikme cezası %2,5 dır.
   İlan ve Reklâm vergisi beyannamesi için; mükelleflerin nüfus cüzdanı fotokopisi (şahıslar için), şirket sözleşmesi fotokopisi (şirketler için), vergi levhası fotokopisi, çevre temizlik vergisi ödeme makbuzu fotokopisi, ilan ve reklâmın konulduğu yerin adresi (mahalle, cadde ve sokak numarası, bina numarası), mükellefin işyeri adresi (mahalle, cadde ve sokak numarası, bina numarası, işyeri numarası) mükellefin ikametgâh adresi (mahallesi, cadde ve sokak numarası, bina numarası, konut numarası), bağlı olduğu vergi dairesi ve sicil numarası, yapılan ilan ve reklâmın cinsi, ebatları, sayısı, ışıklı veya ışıksız olduğuna dair bilgiler ve ilgili yıl için tespit edilen miktarda Damga pulu ile birlikte Belediye Gelir servisine başvurmaları gerekir.

    Eğlence vergisinin sorumlusu, eğlence yerlerini işleten gerçek ve tüzel kişilerdir.
Ulusal Bayramlar ve tarihi özellik taşıyan günler için ve kültürel, sosyal, turistik ve ekonomik amaçlar için belediyeler özel idareler, genel bütçeye dahil daireler tarafından düzenlenen ve kazanç amacı gütmeyen tören, şenlik, müsabaka, gösteri, balo, temsil ve benzeri faaliyetlerle kongre, konferans, fuar, festival, şenlik, sergi ve benzeri faaliyetler ile eğitim ve öğretim kuruluşları ile okul dernekleri, kamu yararına çalışan dernekler, ordu evleri, askeri gazinolar ve askeri dinlenme tesislerinde düzenlenen şölenler, spor toto oynanması gibi faaliyetler eğlence vergisinden muaftır.

  Eğlence vergisi biletle girilen yerlerde bilet bedelinin (eğlence vergisi dışındaki kısım) %10'dur. Bu oran sirk, lunapark, çalgılı bahçelerde ve müşterek bahislerde %20 uygulanır. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde günlük 5,50- YTL'dir.

Eğlence vergisi, bilet bedellerine eklenmek suretiyle hesaplanır. Bu biletler damgalanarak peşin olarak tahsil edilir. Müşterek bahislerde her aya ait vergi takip eden ayın 20. günü akşamına kadar ödenir. Biletle girilmesi zorunlu olmayan eğlence yerlerinde her aya ait vergi takip eden ayın 20. günü akşamına kadar ödenir.

 

 

4.  Emlak Vergisi Beyannamesi

 

       İşyeri, mesken, depo, fabrika, hastane, okul vs için doldurulan emlak vergisi beyannamesi beyannameyi dolduran kişiye ait bilgiler, tapu ile ilgili bilgiler bulunur. Emlak vergisi 1. taksiti Mart, Nisan, Mayıs aylarında, 2.  taksiti   Kasım ayı içinde olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.

 

5. Çevre Temizlik Vergisi Beyannamesi

    Çevre Temizlik vergisi beyannamesi vermek için, mükelleflerin tapu fotokopisi (mal sahipleri için) kira sözleşmesi (kiracılar için) yapı kullanma izni, konut bildirim formu (muhtardan - yapı kullanma izni yoksa) nüfus cüzdan fotokopisi, binanın adresi (mahallesi, cadde ve sokak numarası, bina numarası, konut veya işeri numarası) Emlak vergisi sicil numarası mükellefin ikametgah ve işyeri numarası, ve ilgili yıl için belirlenen tutarda damga pulu ile Belediye Gelir servisine başvurması gerekir. Çevre Temizlik vergisi beyannamesi, Belediye Gelir servisinde bilgisayar ortamında ücretsiz olarak doldurulmaktadır.

   Çevre Temizlik Vergisi beyannamesi şehir suyu kullanan konutların dışındaki mükellefler için, mükellef olunduğunda bir defa verilir. Takip eden yıllarda binayı kullanan değişmediği sürece yeniden beyanname verilmez.

    Çevre Temizlik Vergisi, birinci taksiti Mart - Nisan - Mayıs aylarında, ikinci taksiti Kasım ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir. Dileyen mükellef birinci taksit döneminde veya daha önce tümünü de ödeyebilir.

   Çevre Temizlik vergisini zamanında ödemeyen mükelleften geciken her ay için 6183 sayılı kanuna göre belirlenen gecikme oranında gecikme cezası ödemek zorundadır

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SOSYAL GÜVENLİK 1

 

C. TACİRİN SOSYAL SİGORTALAR KURUMUNA KARŞI SORUMLULUKLARI

 

1. İşyeri Bildirgesi Düzenleme

    İş yerinde sigortalı çalıştıran işveren, yükümlü olduğu “İşyeri Bildirgesi”ni, iş yerinin kurulu olduğu bölgedeki üniteye (Sigorta müdürlüğüne) vermek zorundadır.

    İş yeri bildirgesi ilgili üniteye verildikten sonra her iş yerine kurumca (Sosyal Sigortalar Kurumu) “Mahiyet Kodu”, “işkolu Kodu”, “Ünite Kodu”, “Sıra Numarası”, “İl Kodu”, “İlçe Kodu”, “Kontrol Numarası” ve varsa “Aracı Numarası”nı ihtiva eden bir sicil numarası verilir ve bu numara işverene bildirilir. Mahiyet kodu, resmi sektöre bağlı devamlı iş yerleri için (1), özel sektöre bağlı devamlı iş yerleri için (2), resmi sektöre bağlı geçici veya mevsimlik iş yerleri için (3), özel sektöre bağlı geçici veya mevsimlik iş yerleri için (4), avukat ve noter toplulukları için (5), yurtiçi toplulukları için (6), yurt dışı topluluk işyerleri için (9) rakamları yazılır.

1.1.1. Bildirgeye Eklenecek Belgeler

İş yeri Bildirgesi ile birlikte verilecek diğer belgeler şunlardır:

·         T.C kimlik numarasını gösteren nüfus cüzdanı örneğini,

·         İkametgâh belgeleri ile imza sirkülerini,

·         Kayıtlı oldukları meslek kuruluşlarından alacakları belgeleri,

·         Tüzel kişilerde hükmi şahsiyetin tescil edildiği Ticaret Sicil Gazetesi ile imza sirkülerini,

·         İş yeri açmak için aldıkları ruhsat örneğini,

·         Bağlı bulundukları vergi dairesinin adını ve vergi hesap numarasını gösterir bir belgeyi,

·         Adi ortaklıklarda tüm ortakların onaylı T.C kimlik numarasını gösteren nüfus kayıt örneklerini ve ikametgâh belgelerini,

·         İşveren vekillerinin noterden onaylı vekâletnamelerini ve imza sirkülerini,

·         Defter ve belgelerini düzenleyen ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik kanununa göre yetki almış bulunan serbest muhasebecilerinin veya serbest muhasebeci mali müşavirlerinin ilgili meslek kuruluşu tarafından onaylanmış belgesini,

·         Diğer kanunlar uyarınca tutmak zorunda oldukları defterlerin türünü gösteren resmi nitelikteki belge.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. İşe Giriş Bildirgesi Düzenleme

    İşverence işe alınacak sigortalılar için nüfus cüzdanlarına göre üçer nüsha ve fotoğraflı olarak düzenlenecek örneği Ek:2 de bulunan “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi” sigortalı işe başlatılmadan önce ilgili üniteye doğrudan verilir veya iadeli taahhütlü olarak gönderilir. “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi”ne ünite tarafından genel evrak tarih ve giriş numarası verilir. “Sigorta Sicil Numarası”, işverenlerce ilk defa bildirilen her sigortalıya kurumca “İl Kodu”, “Ünite Kodu”, “Tescil Yılı” ve “Sıra Numarası”nı ihtiva eden 13 haneli bir sigorta sicil numarası verilir. Bu numara Kurum kayıtlarına işlenerek işverene ve sigortalılara bildirilir. Sigortalı bir işçi yeni bir işe girdiğinde durumunu ilgili üniteye bildirmek için e-bildirge ile “Sigortalı Tekrar İşe Giriş Bildirgesi”ni internet üzerinden bildirebilir. Ancak ilk işe giriş bildirgesi elden verilmelidir. İşveren ve varsa aracı tarafından “Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi”nin Kanun’un 9’uncu maddesinde öngörülen sürelerde Kurum’a verilmemesi halinde, Kanunun 140’ıncı maddesinin (b) bendine göre işlem yapılır.

3. Aylık Ücret Bordrosu

 

    506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nda ücret bordrosu ile ilgili doğrudan bir düzenleme yer almamaktadır. Ancak bu kanuna göre hazırlanarak yürürlüğe konulan Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde ücret tediye bordrosunun taşıması gerekli bilgilere yer verilmiştir.

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 26. maddesine göre; diğer kanunlara göre defter tutmak mecburiyetinde bulunmayan işverenler, kuruma verdikleri aylık prim ve hizmet belgesinde yazılı olanları doğrulayıcı nitelikte olmak üzere aylık ücret tediye bordrosu düzenlemekle yükümlüdürler. Bu yönetmeliğe göre; "Aylık ücret tediye bordrosunda;

 a- İşyerinin sicil numarası,

b- Bordronun ilişkin olduğu ay,

c- Sigortalının adı, soyadı,

d- Sigortalının T.C. kimlik numarası,

e- Sigortalının sigorta sicil numarası,

f- Ücret ödenen gün sayısı (ücret aylık olarak ödenmiş ise gün sayısı 30 gündür),   

g- Sigortalının ücreti (aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti),  

h- Ödenen ücret tutarı,

  Ücretin alındığına dair sigortalının imzası, hususlarının bulunması zorunludur.

 Yukarıda belirtilen hususların tümünü ihtiva etmeyen ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz. Ücretlerin ve diğer ödemelerin makbuz mukabilinde veya banka aracılığı ile yapılması halinde ücret tediye bordrosunda imza şartı aranmaz."

 Tehlike sınıfları farklı olan işyerlerinde çalışan sigortalıların aylık ücret tediye bordroları işverence ayrı ayrı düzenlenir

 

 

4. Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. Vizite Kağıdı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. E Bildirge

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

SOSYAL GÜVENLİK 2

 

D. TACİRİN BAĞ-KUR’A KARŞI SORUMLULUKLARI

 

1. Bağ-Kur’a Giriş İşlemleri

 

 

T.C. Anayasası “Herkes sosyal güvenlik hakkına sahiptir” ilkesini benimsemiştir. Türkiye’de memurların sosyal güvenlik kurumu Emekli Sandığı, işçilerin sosyal güvenlik kurumu ise Sosyal Sigortalar Kurumudur.

 

Giriş Bordrosunun Düzenlenmesi

 

Bağ-Kur Kanununun 24. Maddesine göre sigortalı sayılanların tamamı Bağ-Kur’a kayıt olmak zorundadır. Bu kanuna göre sigortalı sayılanlar, sigortalı sayıldıkları tarihten itibaren üç ay içinde kuruma başvurarak, kurumca hazırlanan giriş bildirgesini doldurarak kayıt ve tescillerini yaptırmak zorundadırlar. Bu konuda meslek kuruluşları, vergi daireleri, belediyeler Bağ-Kur’a yardımcı olurlar. Bu süre içerisinde başvuruda bulunmayanlar kurumca otomatik olarak kayıt ve tescil edilirler. Sigortalı Bağ-kur’dan bir giriş bildirgesi alıp doldurduktan sonra Bağ-Kur’a vermekle giriş işlemi yapılmış olur.

 

Basamak Seçme

        

Sigortalı sigortalılığının başladığı tarihte 50. madde belirtilen aylık gelir basamaklarından dilediğini seçer ve en geç üç ay içine kuruma vereceği giriş bildirgesi veya dilekçesinde yazılı olarak bildirirler. Sigortalının ödeyeceği primler ve bağlanacak aylıkların hesabında tespit edilen basamak göstergeleri her yıl bütçe kanunu ile kabul edilen kat sayı ile çarpılması suretiyle bulunacak tutarlar esas alınır.

 

Basamak Yükseltme

 

İlk beş basamakta, basamak yükseltme her yıl sonunda kurum tarafından sigortalının isteğine bırakılmaksızın kendiliğinden yapılır. Altıncı basamaktan sonra ise bulunduğu basamakta iki tam yılını doldurmadıkça yazılı talepte bulunmadıkça ve sıra dışında basamak yükseltilemez.

 

Primleri Ödemek

 

Sigortalı prim borçlarını ilgili ayın sonuna kadar kuruma ödemek zorundadır. Primler süresi içinde tam ödenmezse, ödenmeyen kısmına sürenin bittiği tarihten başlayarak kanunla belirtilen gecikme zammı ödenir. Gecikme zammı, sadece prim alacaklarına uygulanır ve borç ödeninceye kadar devam eder. Dava ve icra soruşturması başlamış olsa bile primlerin ödenmemiş kısmı için gecikme zammı tahsil edilir.

 

 

 E. İŞ-KUR, ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞLEMLERİNİ YAPMAK

 

E. İŞ-KUR VE ÇALIŞMA MÜDÜRLÜĞÜNE KARŞI SORUMLULUKLAR

 

1. Bölge Çalışma Müdürlüğüne Karşı Sorumluluklar

 

A.    İşyeri Bildirgesi

 

İş veren örneği kurumda hazırlanacak bildirgeyi, sigortalı çalıştırmaya başladığı tarihten itibaren bir ay içinde kurumu ilgili teşkilatına vermekte veya taahhütlü göndermekle yükümlüdür.

İşverene bildirgenin alındığına dair bir belge verilir,veya taahhütlü olarak gönderilir.

 

Bildirgenin verilmemesi veya geç verilmesi bu konuda belirtilen hak ve yükümlülükleri kaldırmaz.

 

Sigortalı çalıştırılan bir işçinin veya işyerinin başka bir işverene devir olunması halinde de yeni işveren bildirge vermekle yükümlüdür. Bu işlerde çalışan sigortalıların hak ve yükümlülükleri devam eder. İş yeri bildirgesi iki nüsha düzenlenir. Kurumca işyerine bir sicil numarası verilir, işyeri sicil numarası ile birlikte işyerinin tehlike sınıfı da  belirlenir. Kurum ile ilgili yazışmalarda bu sicil numarası kullanılır.

 

İşyeri bildirgesinde bulunması gereken bilgiler;

 

·         İşyerinin unvanı ve adresi,

·         Çalıştırılan işçi sayısı,

·         Çalışma konusu,

·         İşçilerin çalışmaya başladığı tarih,

·         Teslim tarihi,

·         İşverenin adı, soyadı, adresi, imzası.

 

B. Ek-1 (İşçi Bildirim Listesi)

 

İşveren iş yerinde sigortalı olarak çalıştırmaya başladığı hizmet erbabını Ek-1 işçi bildirim listesi ile bağlı bulunduğu Bölge Çalışma Müdürlüğüne bildirmek zorundadır.

 

Bu bildirgede şu bilgiler yer alır;

 

 

 

İş yerinin;

 

·         Unvanı,

·         Adresi,

·         Bölge çalışma müdürlüğünde işlem gördüğü dosya no,

·         İş yerinin sigorta sicil numarasına ait bilgiler.

 

İşçinin;

  

* Adı-soyadı,                                                 * Üye olduğu sendika,

* Baba adı,                                                    * Bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kuruluşun adı,

* Doğum yeri ve tarihi,                                  * SSK sicil numarasına ait bilgiler.

* İşe giriş tarihi ,

 

 

2. İş-Kur

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Kıdem ve İhbar Tazminatı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TİCARET SİCİLİ İŞLEMLERİ

 

F. TACİRİN  TİCARET SİCİLİNE KARŞI SORUMLULUKLARI

 

1. TTK’ ya Göre Tacirin Sorumlulukları

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. İlan işlemi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

FATURA VE İRSALİYE

 

A. VUK’ DA YER ALAN BELGELERİ DÜZENLEMEK

 

1. Fatura

 

Fatura, mal veya hizmet satan işletmelerce düzenlenen, söz konusu mal veya hizmetin karşılığı olarak alıcıların ne tutarda borçlandıklarını gösteren bir ticari belgedir.

 

Faturayı düzenlemek mal veya hizmeti satanın görevi iken mal veya hizmet satın alan alıcı da faturayı istemek ve almakla görevlidir. Fatura en az iki nüsha düzenlenir. Bunlardan bir nüsha alıcıya verilir. Diğer nüshaları işletmede kalır. Faturalar mürekkepli kalemle, kopya kurşun kalemi ile veya makine ile yazılır.

                                              

               Faturanın tanımında; alıcının borçlandığı tutarı gösterdiği söylenmişti. Alıcının söz konusu faturadan doğan borcunu fatura düzenlendiği anda ödemesi durumunda kesilen fatura kapalı fatura olarak adlandırılır. Fatura bedelinin faturanın düzenlendiği anda ödenmeyip, sonradan ödeneceği durumlarda kesilen fatura da açık fatura olarak adlandırılır. Bir faturanın kapalı veya açık fatura olduğunu gösteren unsur faturayı düzenleyenin kaşesinin ve imzasının fatura üzerinde bulunduğu yerdir. Kapalı fatura düzenlenmek isteniyorsa; faturayı düzenleyenin kaşesi ve imzası faturanın alt tarafındadır. Açık fatura düzenlenmek isteniyorsa faturayı düzenleyenin kaşesi ve imzası faturanın üst tarafındadır

 

1) Alış Faturası

 

     

 

 

2) Satış Faturası

 

 

 

 

3) Hizmet Faturası

 

   Hizmet işletmelerinin düzenlemiş oldukları faturadır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Sevk İrsaliyesi

 

Mallarla ilgili bilgilerin olduğu ve fatura numarası yazılacak irsaliyedir. Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.

 

 

 

 

   1) Alış İrsaliyesi

 

 

 

  2)  Satış İrsaliyesi

 

 

 

 

 

     3.  İrsaliyeli Fatura

 

              Mal ve hizmet karşılığında fatura düzenlemek mecburiyetinde olan işletmeler; malın tesliminde veya hizmetin yapılmasında sevk irsaliyesi düzenlerler. Daha sonra en geç on gün içinde  de fatura düzenlerler. Bunun yerine iki belgeyi aynı anda düzenlemek veya iki belge yerine bir belge düzenlemek isteyebilirler. Böylece sevk irsaliyesinden sonra fatura düzenleme yükümlülüğünü de derhal yerine getirmek isteyen işletmeler; iki belgeli tek belgede düzenleyebilirler. İşte sevk irsaliyesi ve fatura yerine geçen ve sevk irsaliyesi ve fatura bilgilerini içeren belge irsaliyeli faturadır.

Malı veya hizmeti satan işletmeler tarafından irsaliyeli fatura en az üç nüsha olarak düzenlenecektir. Üç nüshadan az düzenlenen irsaliyeli faturalar düzenlenmemiş sayılır. İrsaliyeli faturanın iki nüshası mutlaka malı taşıyan araçta bulundurulacaktır. Bu durumda ayrıca sevk irsaliyesi düzenlenmesine gerek yoktur. Zaten bu özellik irsaliyeli faturanın altına “bu belgenin sevk edilen malla birlikte bulunması halinde ayrıca sevk irsaliyesi aranmaz” ifadesi yazdırılarak belirtilir.

İrsaliyeli fatura kullanmak isteyen işletmeler, dönem başında irsaliyeli faturalarını bastırıp, dönem sonuna kadar kullanmak zorundadırlar. Hesap dönemi için de irsaliyeli fatura uygulamasından vazgeçemezler. söz konusu dönem içinde ayrı ayrı fatura ve sevk irsaliyesi de kullanamazlar. Ayrıca hesap  dönemi içinde de irsaliyeli fatura uygulamasına geçilemez.

      

         İrsaliye malların taşınması sırasında malla ilgili bilgilerin bulunduğu bir ticari belgedir. Bu belge taşıma irsaliyesi ve sevk irsaliyesi olmak üzere iki türlü kullanılır.

 

 

 

 

  4. Taşıma İrsaliyesi

 

 

Ücret karşılığında eşya nakleden bütün gerçek veya tüzel kişiler naklettikleri eşya için V.U.Kanunu’nun 209. maddesindeki yazılı bilgilerle sürücünün ad ve soyadı ve aracın plaka numarası ihtiva eden ve seri numarası dahilinde teselsül eden irsaliye kullanmak mecburiyetindedir.

 

 

5. Sigorta Poliçesi

 

      Sigorta poliçesi sigorta akdinden sonra ona dayanılarak verile tek taraflı bir belgedir. Sigorta sözleşmesi, sigortalının teklifi, sigortacının kabulü ve sigorta priminin ödenmesiyle yürürlük kazanır.

 

     Sigortalının menfaatini ihlal eden tehlikenin gerçekleşmesi halinde tazminat vermeyi veya sigortalının hayatında meydana gelen belli olaylar zerinde ödemede bulunmayı taahhüt eder.

 

     Sözleşme ile her iki taraf, birbirlerine karşılıklı olarak edim yükümlülüğü altına girer. Sigorta sözleşmesini (poliçe) öteki sözleşmelerden ayıran özellik, sigortacının edim yükümlülüğünün gelecekte belirli olmayan olgulara(sigorta edilen menfaatin tehlikeye maruz kalmasına) bağlı olmasıdır.

   

     Sigorta sözleşmesinin geçerli bir sözleşme olabilmesi için tarafların; teminat altına alınmak istenen riziko, sigorta konusu, sigorta bedeli, sigorta şartları ve prim üzerinde mutabık kalmaları gerekmektedir.

 

 

 

 

 

FATURA YERİNE GEÇEN BELGELER

 

1. FATURA YERİNE GEÇEN BELGELERİ DÜZENLEMEK

 

1. Gider Pusulası

 

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlarla, defter tutmak zorunda olan serbest meslek sahiplerinin ve defter tutmak zorunda olan çiftçilerin;

*      Kazançları götürü olarak tespit olunan tüccara,

*      Kazançları götürü olarak tespit olunan serbest meslek erbabına,

*      Vergiden muaf esnafa,                                 

yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mal için düzenleyip, yukarıda adı geçen mükelleflere imza ettirdikleri fatura hükmünde bir belgedir.

Gider pusulasında en az şu bilgilerin bulunması zorunludur:

1-      Gider pusulası ibaresi,

2-      Maliye Bakanlığı veya noter tasdik mührü şekli,

3-      Yaptırılan işin veya satın alınan malın bedeli, tevkif edilen vergi oranı ve net tutarı,

4-      Malı satın alan veya işi yaptıranın adı, soyadı, varsa ticaret unvanı, vergi dairesi, hesap numarası ve adresi,

5-      Seri ve müteselsil sıra numarası ve düzenleme tarihi,

6-      Düzenleyenin imzası.

 

2. Müstahsil Makbuzu

 

Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile defter tutmak zorunda olan çiftçi­ler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödediklerinde iki nüsha olarak düzenledikleri, birini imzalayarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak alma­ya mecbur oldukları belgedir.

 

Müstahsil makbuzunda;

 

a. Makbuzun tarihi,

b. Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi.

c. Malı satan çiftçinin soyadı, adı, ikametgah adresi,

d. Satın alınan malın cinsi miktarı ve bedeli

 

yer alır. Müstahsil makbuzları seri ve sıra numaralı olur.

 

Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya aracı tarafından alın­dığında makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur. Müstahsil makbuzun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura yeri­ne geçer.

 

G.V.K' nun 94. maddesine göre Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2, hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 1, Ticaret odalarında tescil ettirilmeden satın alınan zirai mahsuller için % 4, hayvanlar ve bunla­rın mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için % 2 G.V. stopajı ve bunun % 10'u fon ayrılır. Ayrıca, müstahsil için % 1 oranında Bağ-Kur primi kesintisi yapılır.

 

Zirai faaliyet kapsamında, orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan orman ağaçlandırması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler­de stopaj oranı % 2, diğer hizmetlerde % 4'dür.

 

    

 

 

3. Günlük Müşteri Listesi

 

                Konaklama yerleri (otel, motel, pansiyon gibi) işletmelerince düzenlenen, tesisin odalarını, bölümlerini ve yatak planlarını gösteren bir belgedir.

Günlük müşteri listesi, konaklama tesisine gelen müşterilerle ilgili olarak, her gün için düzenlenir. Günlük olarak düzenlenen günlük müşteri listesi konaklama tesisinde kimin hangi odada, hangi yatakta kaldığını gösterir.

 

4. Yolcu Listesi

 

               Şehirlerarası yolcu taşımacılığı yapanlardan, yolcu bileti kesmek zorunda

olanlar tarafından düzenlenen, taşıtların her seferi için yolcuların taşıtta oturma yerlerini planlı şekilde gösteren bir belgedir.

Şehirlerarası kara, hava ve deniz yoluyla yolcu taşımacılığı yapanlardan yolcu bileti kesmek

zorunda olanlar taşıtlarının her seferi için yolcu listesi düzenlemek zorundadır. Ancak, demir yoluyla yolcu taşımacılığı yapan T.C. Devlet Demir Yolları İdaresi yolcu listesi tutma

mükellefiyetinin dışında bırakılmıştır. Yolcu taşıma listesi taşıyıcı tarafından üç nüsha olarak düzenlenir. İki nüshası yolculuk sırasında taşıtta, diğer bir nüshası da işyerinde bulundurulur.

 

 

TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YER ALAN BELGELER

 

A. KAMBİYO SENETLERİ

 

1.      Bono

 

Bono ülkemizde çok kullanılan kambiyo senetlerindendir. Ticari hayatta bonodan kısa vadeli kredi, ispat ve teminat vasıtası olarak yararlanılmaktadır.

Bononun diğer adı emre muharrer senettir. Bu deyim iki anlama gelmektedir. Bu deyim ilk önce kıymetli evrakın tedavül şekillerinden birisini gösterdiği gibi, ikinci olarak da kambiyo senetlerinden özel bir tip olan bir kıymetli evrak türünü göstermektedir. Bu karışıklığın düzelmesi için uygulamada “bono” denmektedir. Türk Ticaret Kanunu her iki isme de yer vermiştir.

Poliçe ve çekte üç kişi olmasına rağmen bonoda iki kişi vardır. Borçlu senette yazılı meblağı vadesinde alacaklıya ödemeyi vaad eder.

Bono, borçlu tarafından alacaklıya hitaben tanzim edilir. Bununla muayyen (belirli) bir meblağın belirli bir vade sonunda ödeneceği taahhüt edilir. Bonolar genelde tacir tarafından matbu olarak düzenlenir. Alış verişte boşluklar doldurularak borçluya imzalattırılır. Eğer tüccar yani satıcı alacağını daha sağlama almak istiyorsa, ayrıca bir veya daha fazla kefil gösterilmesini ve senedi imzalamalarını isteyebilir. Kefiller de borçtan müteselsil sorumlu olurlar.

 

¨    Bonoda bulunması gereken unsurlar

·         Emre yazılı senet veya bono kelimesi,

·         Vade veya ödeme tarihi,

·         Ödeme yeri,

·         Kime veya kimin emrine ödeneceği,

·         Senedin düzenlendiği yer ve tarih,

·         Kayıtsız,şartsız bir ödeme vadi.

 

 

 

 

 

 

 

 

2.      Çek

 

               Önceden bankaya yatırılmış bir para veya bankaca açılan kredinin tamamının veya bir kısmının kendi veya başkası adına hemen ödenmesi için bankaya yazılan bir ödeme emridir. Çeklerde vade yoktur. Görüldüğünde ödenme mecburiyetindedir. Karşılıksız çek düzenlemek yani bankada paranın olmadığı veya kredinin olmadığı zaman çek düzenlemek yasaktır. Hapis ve bir daha çek defteri vermeme gibi ağır cezalar getirilmiştir. Türk Ticaret Kanunu’na göre çekler ancak bankalar üzerine çekilebilir. Çekte de poliçelerde olduğu gibi üç şahıs vardır. Bunlardan birisi çeki düzenleyen keşideci, ikincisi çeki taşıyan elinde bulunduran (alacaklı), üçüncüsü de parayı ödeyecek olan banka muhataptır.

 

¨    Çeklerde bulunması gereken unsurlar

·         Çek kelimesi,

·         Ödeyecek banka,

·         Ödenecek para miktarı,

·         Ödenecek  kimsenin adı soyadı,

·         Ödemenin yapılacağı yer,

·         Çekin düzenlendiği yer ve tarih,

·         Çeki düzenleyenin adı , soyadı, imzası.

 

3.      Poliçe

 

 

              Poliçe, alacaklı tarafından belli bir süre sonra belli bir meblağın kendisine veya başkasına ödenmesi için borçluya yazılan senettir. Kısaca poliçe ticari iş yapan üç kişi arasında düzenlenen bir ödeme emridir. Poliçede üç taraf vardır.

* Keşideci (Senedi düzenleyen, poliçeyi yazan); Hamiline borçlu ve muhataptan alacaklı olan şahıstır. Yani hem borçlu hem de alacaklıdır.

* Hamil (Poliçeyi taşıyan); Keşideciden alacaklı olan şahıstır. Poliçenin vadesi geldiğinde tahsil yapacak şahıstır. Sadece alacaklıdır.

* Muhatap (Poliçeyi ödeyecek olan); Poliçenin vadesi geldiğinde ödeyecek olan şahıstır. Keşideciye borçludur. Sadece borçludur.

 

¨    Poliçede bulunması gereken unsurlar

·         Poliçe kelimesi yazılması (eğer senet yabancı dilde yazılmış ise poliçe kelimesine karşılık gelecek kelime)

·         Muhatabın adı, soyadı, adresi,

·         Vade, ödeme tarihi ve ödeme yeri,

·         Kime ve kimin emrine ödenecekse adı ve soyadı,

·         Keşide tarihi ve yeri,

·         Keşidecinin adı, soyadı, adresi ve imzası,

·         Belli bir tutarın ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havale,

·         Ödeyiniz ibaresi.

 

 

 

 

 

 

 

A. İŞLETME  DEFTERİ

 

1. Gider Kayıtları

 

           Burada yer alan masrafların ve   KDV kaydı,mal alışları ve KDV kayıtları işletme defterinin gider kısmında yer alır. Satın alınan mallar ile hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletme ile ilgili diğer bütün giderlerle bunlar için ödenen KDV yer alır.

1.      Masrafların ve KDV Kaydı

          İşletme hesabına göre defter tutulurken yapılan masrafların ve KDV kaydı gider kısmında yer alır.

Bunlar;

·          Sayfa numarası,                                                                                                                                                                                                                          

·          İşlem kayıt sıra numarası,

·         Alınan belgenin tarih ve numarası,

·         Açıklama,

·         Ödenen ücret ve diğer gelirler

·         Satın alınan mal bedeli,

·         İndirilecek KDV,

·         Toplam tutar yer alır.

 

2.      Mal Alışların ve  KDV Kaydı

 

İşletme hesabına göre defter tutulurken yapılan mal alışlar ve mal alınırken belirlenen KDV hesaplandıktan sonra bu gider tarafa yazılır.

 

2.  Gelir  Kayıtları

 

           Burada yer alan satışlar (faturalı satışlar,perakende satışlar,) ve KDV kaydı sair kazanç gelirlerin ve KDV kayıtları işletme defterinin gelir kısmında  yer alır.

 

Satın alınan mal bedeli ve yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen ve tahsil edilmeyen paralar ile işletme faaliyetlerinden elde edilen diğer bütün gelirler bunlarla ilgili hesaplama KDV leri  yer alır.     

 

2.1. Satışların KDV Kaydı

 

İşletme hesabı defteri tutulurken yapılan satışlar ve KDV kayıtları gelir tarafında yer alır.

 

3. Nakit Akışı İşlemleri

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.      Dönem Sonu İşlemleri

 

    İşletme hesabı esasına göre defter tutan tacirler mal alım satımı ile uğraşıyorsa yıl sonunda mal envanteri yapmak zorundadır.

 

          Örneğin;

 

Sıra No	Malın Cinsi	Miktar(Ton)	Birim Fiyat(YTL)	TUTAR
1	İnşaat Demiri	36	60	2160
2	Çimento	23	30	690
3	Kum	510	1400	714,000
4	Kireç	5	80	400
5	Alçı	10	90	900

 

5.      İşletme Hesabı Özeti

 

          TTK ‘ ya göre defter tutanlar (işletme hesabı esasına göre) her hesap döneminin sonunda işletme hesap özeti çıkarılır. İşletme hesap özeti gider ve gelir olarak iki kısımdan oluşur. Gider tarafı fazla çıkarsa fazlalık gelir tarafına zarar olarak yazılır. Gelir toplamı fazla çıkarsa fazlalık gider tarafına kar olarak yazılır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     Örneğin;

 

GİDERLER	TUTAR	GELİRLER	TUTAR
Dönem Başı Mal Mevcudu   Dönem İçinde Alınan Mal Tutarı   Dönem İçinde Yapılan Giderler   Mal Satış İadeleri   Demirbaş Satış Zararı   Ayrılan Amortisman Tutarı   DÖNEM KARI   TOPLAM	1200           160             83         -         -         -           287         1730	Dönem İçinde Yapılan Mal Satışları   Dönem İçinde Elde Edilen Diğer Ücretler   Dönem Sonu Mal Mevcudu               TOPLAM	140              190            1400                      1730

 

BEYANNAMELER

 

1. Muhtasar Beyanname

 

            Muhtasar beyanname iş veren veya vergi kesintisi yapan diğer kimseler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte toplu olarak vergi dairesine bildirilmesinde kullanılan beyannamedir.

 

          Muhtasar Beyanname aylık ya da üçer aylık dönemler halinde ilgili vergi dairesine verilir. Muhtasar Beyanname dönemi takip eden ayın 20’si akşamına kadar verilir. Örneğin; 2007 yılı Kasım ayına ait muhtasar beyanname 2007 yılı Aralık ayının 20’si akşamına kadar ilgili vergi dairesine verilir.

 

          Üçer aylık dönemler halinde muhtasar beyanname verenler de bu üçer aylık dönemleri takip eden ayın 20’si akşamına kadar ilgili vergi, vergi dairesine verirler.

 

2. KDV Beyannamesi

 

            Katma Değer Vergisi Beyannamesi KDV’ne tabi mal ve hizmet teslimlerine ait beyanname olup bu beyanname dönemi takip eden ayın 25. günü akşamına kadar vergi dairesine verilir.

 

            Örneğin; 2007 yılı Ekim ayına ait Katma Değer Vergisi Beyannamesi, 2007 yılı Kasım ayının 25. günü akşamına kadar vergi dairesine verilir.

 

            Tacirler her sattığı mal ve hizmet karşılığında Katma Değer Vergisi almak mecburiyetindedir. Her tacir mal ve hizmet alışlarında ödediği Katma Değer Vergisini, mal ve hizmet satışları sırasında tahsil ettiği katma değer vergilerinden mahsup ederler. Sonuçta bu işlemleri Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edip varsa ödenmesi gereken KDV’sini vergi dairesine öderler. Söz gelimi bir tacir 2007 yılı ocak ayında mal ve hizmet alışlarında 8.000,00 YTL. KDV ödemesi yapmış ve aynı ayda 12.000,00 YTL. da mal ve hizmet satışlarından KDV tahsil etmiş olsun. Tacir bunları KDV Beyannamesiyle beyan edip aradaki fark olan (12.000,00-8.000,00) 4.000,00YTL.’yi vergi dairesine beyanname verme süresi içerisinde ödeyecektir.

 

            Eğer tacirin bir ayda mal ve hizmet alışlarında ödediği KDV tahsil ettiği KDV den fazla ise KDV Beyannamesi verilecek, fakat herhangi bir ödeme yapılmayacaktır. Yapılan fazla ödeme gelecek aya devredilip, gelecek ay veya aylarda indirim yapılacaktır.

 

            Burada dikkat edersek tacirler KDV’yi kendileri ödemiyorlar. Müşterilerden  alıp vergi dairesine ödüyorlar. KDV’nin mükellefi tüketici olmasına karşılık tahsil etme ve vergi dairesine ödeme sorumluluğu tacire verilmiştir. Tacir KDV’yi tahsil etme KDV Beyannamesiyle beyan etme ve ödenecek KDV varsa vergi dairesine ödeme mecburiyetindedir.

 

         Genel olarak beyanname vermek zorunda olan mükellefler ilgili döneme ait beyan edilecek matrah ve vergilerin ortaya çıkmaması halinde dahi beyanname (boş beyanname) vermek zorundadırlar.

 

3. Geçici Vergi Beyannamesi

 

         Geçici vergi gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin vergilendirme dönemlerinin

gelir ve kurumlar vergisine mahsuben üçer aylık kazançları üzerinden hesaplanıp ödenen peşin vergi uygulamasıdır.

 

         Devlet bir takvim yılı boyunca işletmelerin elde etmiş oldukları kazançlardan bir yıl sonraki vergi alacağını tahsil eder. Vergi kanunlarınca belirlenen dönemlere göre hesaplanan ve ödenen vergilerin toplamı, yıllık olarak hesaplanan kazanç vergilerinden mahsup edilerek düşülür.

 

        Geçici vergi beyannamesi düzenlenerek beyan edilir ve bu beyana göre ödenir. Geçici vergi beyannamesi 1032 nolu formdur.

   

        Geçici vergi 3 aylık dönemi izleyen 2. ayın 14. günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve 17. günü akşamına kadar ödenir. E beyanname uygulamasından yararlananlar ise beyannamenin kanuni süresi olarak beyannameyi teslim etme süresinin bittiği iş günü saat 24 e kadar verilebilir.

 

4. Yıllık Gelir  Vergisi Beyannamesi

 

            Gelir Vergisi Beyannamesi; Gelir Vergisi Kanununda belirtilen çeşitli kaynaklardan (ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, menkul sermaye iradı, gayri menkul sermaye iradı, ücret ve sair kazançlar) bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesinde kullanılan beyannamedir.

 

Gelir Vergisi Beyannamesi dönemi takip eden yılın Mart ayı içerisinde bağlı bulunulan vergi dairesine verilir. Örnek: 2006 yılına ait Gelir Vergisi beyannamesi 2007 yılı Mart ayı içerisinde verilir. Hesaplanan Gelir vergisi iki eşit taksitte ödenir. Birinci taksiti Mart (Beyanname verme süresi içerisinde), ikinci taksiti temmuz ayı sonunda vergi dairesine ödenir(Basit usulde vergilendirilenler hariç). Ayrıca vergi dairesinin anlaşma yapmış olduğu bankalar aracılığıyla da ödenebilir.                     

 

5. Özel Tüketim Vergisi Beyannamesi

 

   Özel tüketim vergisi(ÖTV), kısmi bir harcama vergisi niteliğinde olup, sadece ÖTV kanununa ekli listede belirlenmiş mallar üzerinden üretim veya satış aşamasında alınan tek aşamalı bir vergidir. Mevzuatımızın Avrupa Birliği mevzuatı ile uyumlaştırılması çabaları çerçevesinde orta vadeli taahhütlerimiz arasında yer alan ÖTV, 12.06.2002 tarih ve 24783 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan ÖTV Kanunu ile ikinci el taşıtlarla ilgili kısmı yayım tarihinde, diğer kısımları ise 01.08.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Verginin Konusu

  ÖTV’ nin konusunu, ÖTV kapsamına giren malların teslimi, ilk iktisabı ve ithali oluşturmaktadır. ÖTV kapsamına giren mallar, kanuna ekli I, II, III ve IV sayılı listelerde Türk Gümrük Tarife Cetvelinde yer alan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon (GTİP) numaraları itibariyle tespit edilmiştir.

 I. Sayılı listede petrol ürünleri ve doğalgaz türevleri yer almaktadır. Söz konusu mallar için verginin konusunu, bu malların ithalatçıları veya rafineriler de dahil olmak üzere imalatçıları tarafından teslimi veya ÖTV uygulanmadan önce müzayede yoluyla satışı oluşturmaktadır.

II .Sayılı liste motorlu nakil vasıtalarından oluşmaktadır. II sayılı listede yer alan motorlu taşıt araçları, kayıt ve tescile tabi olanlar ile kayıt ve tescile tabi olamayanlar şeklide iki gruba ayrılmaktadır. Kayıt ve tescile tabi olan araçlar Karayolları Trafik Kanununa göre trafik tescil kuruluşlarına, deniz taşıtları için belediyeler ve liman başkanlıklarına, hava taşıtları için Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce tescil edilmesi zorunlu olan araçları kapsamaktadır. Kayıt ve tescile tabi olmayan araçlar örneğin, kâr üzerinde hareket etmeye yarayan araçlar ile golf sahalarında insan taşımada kullanılan araçlar gibi yukarıda sayılanlar dışında kalan araçlardır. Bu listede ÖTV kanunun yürürlüğe girmesinden önce ilk iktisaplarında taşıt alım vergisi ve ek taşıt alım vergisi uygulanan motorlu taşıtlar (traktör hariç) ile anılan vergilere tabi olmamakla birlikte bu kanunun yürürlüğe girmesinde önce yükseltilmiş oranda KDV uygulanan taşıtlar yer almaktadır. Bu araçların aksam ve parçaları ise ÖTV’ ye tabi değildir.

III.Sayılı liste kolalı gazozlar, alkollü içecekler ve tütün mamullerinden oluşmaktadır. Verginin konusu, bunların ithali, imalatçıları tarafından teslimi ve ÖTV uygulamadan önce müzayede yoluyla satışıdır.

IV. Sayılı listede, taşıt araçları hariç yükseltilmiş KDV oranı uygulanan mallar, havyar ve havyar yerine kullanılan ürünler, itriyat ve parfümeri ürünleri, kürkten giyim eşyası ve aksesuarlar, kristal sofra ve mutfak eşyaları, değerli taşlar ve bunlardan mamul ziynet eşyaları, beyaz eşyalar, ses ve görüntü cihazları, telsiz-telefon cihazları, kristal avizeler, fil dişi, kemik, bağa, boynuz gibi hayvansal maddelerden mamul eşya, silahlar, oyun makine ve aletleri ile muzır neşriyat kapsamında bulunan yayınlar yer almaktadır. Verginin konusunu, bu listedeki malların ithali veya imalatçıları tarafından teslimi ile ÖTV uygulanmadan önce müzayede suretiyle satışı oluşturmaktadır.

ÖTV Kanununun 1. maddesinde, verginin konusuna giren malların bir defaya mahsus olmak üzere vergiye tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır. Bu nedenle tesliminde, ilk iktisabında veya ithalinde ÖTV ödenen malların daha sonraki teslimlerinde vergi uygulanmayacaktır.

 

 

 

 

SERBEST MESLEK KAZANÇ DEFTERİ

 

C. SERBEST  MESLEK KAZANÇ DEFTERİ

 

1. Gider  Kayıtları

 

Örnek: Avukat Ahmet ASLANPINAR 15.08.2006 tarihinde işe başlamıştır. Faaliyete

ilişkin bilgiler şöyledir.

1) 31.08.2006 tarihinde Eylül ayı iş yeri kirası 500 YTL ödenmiştir.

2) 01.09.2006 tarihinde Demirel Kırtasiyeden 1236 numaralı fatura ile 120 YTL’lik

kırtasiye malzemesi alınmıştır. (%18 KDV hariç )

3) 18.09.2006 tarihinde, 6897 numaralı fatura ile telekom’a KDV dâhil 17.700

YTL telefon parası ödenmiştir.

4) 20.09.2006 tarihinde büroda kullanılmak üzere PAK temizlik’ten 126 numaralı

fatura ile 95 YTL’lik temizlik malzemesi satın alınmıştır. (%18 KDV hariç)

5) 25.09.2006 tarihinde büroda kullanılmak üzere çay-kahve seti KEYFİM

züccaciye’den 206 numaralı fatura ile 200 YTL’ye satın alınmıştır.(%18 KDV

hariç)

6) 26.09.2006 tarihinde Hukuk dergisi yıllık abone ücreti olan 150 YTL 159 numaralı

fatura ile ödenmiştir. (% 18 KDV hariç)

7) 30.09.2006 tarihinde personele brüt ücret 400 YTL’ye göre ücret bordrosu yapılmış

ve hesaplanan net ücret personele ödenmiştir. SSK işveren primi 78 YTL’dir, iş yeri

tehlike sınıfı 1’dir.

 

İŞLEMLERİN YAPILMASI

 

1. İş yeri kirası gelir vergisi stopajı ve fon payı kesilir. Ancak kazanç defterine bürüt

olarak 500 YTL “Giderin Tutarı” sütununa yazılır. “Giderlerin Çeşitleri “ sütununa

Kira gideri yazılır.

2. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa Demirel Kırtasiye yazılır, alınan kırtasiye

malzemesinin KDV hesaplaması şöyledir. 120*0,18=21,06. “Giderin tutarı”

sütununa 120 YTL yazılır. “İndirilecek KDV” sütununa 21,06 YTL yazılır.

3. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa TELEKOM yazılır, KDV hesaplaması dâhil olduğu

için şöyle yapılır KDV Hariç Fiyat(Mal Bedeli) =17.700/(1+0.18)=15.00 YTL mal

bedeli olarak “Giderin tutarı” sütununa yazılır. 17.700–15.00=2,7 YTL “İndirilecek

KDV” sütununa yazılır.

4. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa PAK TEMİZLİK yazılır. “Giderin Tutarı” sütununa

95 YTL yazılır. KDV hesaplaması 95*0,18=17,1 YTL’dir. “İndirilecek KDV”

sütununa 17,1 YTL yazılır.

5. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa KEYFİM ZÜCCACİYE yazılır. “Giderin Tutarı”

sütununa 200 YTL yazılır. KDV hesaplaması 200*0,18=36 YTL’dir. “İndirilecek

KDV” sütununa 36 YTL yazılır.

6. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa Mesleki Dergi yazılır. “Giderin Tutarı” sütununa

150 YTL yazılır. KDV hesaplaması 150*0,18=27 YTL’dir. “İndirilecek KDV”

sütununa 27 YTL yazılır.

7. İki kayıtta yapılır, “Personel Ücreti” bir kayıtta, “SSK İşveren Payı” bir kayıtta

işlenir. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa personel ücreti yazılır, “Giderin Tutarı”

sütununa 400 YTL yazılır. “Giderlerin Çeşitleri” sütununa SSK işveren payı yazılır,

“Giderin tutarı” sütununa 78 YTL yazılır.

Not: Kayıt tarihi ve belge tarihi aynıdır.

Gider sayfası sonunda toplamlar alınır.

 

2. Gelir  Kayıtları

 

Örnek: Avukat Ahmet ASLANPINAR 15.08.2006 tarihinde işe başlamıştır. Faaliyete

ilişkin bilgiler şöyledir.

1. 02.09.2006 tarihinde 00001 numaralı serbest meslek makbuzu düzenlenerek,

müvekkili Bayan Ayşe NARLI’dan 250 YTL tahsil edilmiştir. ( %18 KDV hariç )

2. 11.09.2006 tarihinde 00002 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında

müvekkil Bay Ahmet KAZANIR’dan 325 YTL tahsil edilmiştir ( %18 KDV hariç )

3. 13.09.2006 tarihinde 00003 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında

müvekkil Bayan Rukiye BAYRAM’dan 1.250 YTL tahsil edilmiştir ( %18 KDV dâhil )

4. 15.09.2006 tarihinde 00004 numaralı serbest meslek makbuzu karşılığında,

müvekkili Bay

Aslan HAKYEMEZ’ den ( %18 KDV dâhil ) 580 YTL tahsil edilmiştir.

 

İŞLEMLERİN YAPILMASI

 

1. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 02.09.2006 olarak ilgili sütunlara

yazılır. Serbest meslek makbuz numarası 00001 yazılır. “Ücretin Kimden Alındığı” sütununa

Ayşe Narlı yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa 250YTL yazılır. KDV hariç hesaplaması (

250*0,18=45 YTL) olarak yapılır ve “ Hesaplanan KDV” sütununa 45 YTL yazılır.

2. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 11.09.2006 olarak ilgili sütunlara

yazılır.

Serbest meslek makbuz numarası 00002 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununa

Ahmet Kazanır yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa 325YTL yazılır. KDV hariç hesaplaması

( 325*0,18=58,5 YTL ) olarak yapılır ve “ Hesaplanan KDV” sütununa 58,5YTL

yazılır.

3. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 13.09.2006 olarak ilgili sütunlara

yazılır.

Serbest meslek makbuz numarası 00003 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununa

Rukiye Bayram yazılır, “Gelirin Tutarı “ sütununa YTL yazılır.

KDV dâhil hesaplaması( 1.250/1,18=1.059 YTL ) olarak yapılır ve

“ Hesaplanan KDV” sütununa (1.250–1.059=191YTL ) yazılır.

4. Kayıt tarihi ve verilen fatura veya vesikanın tarihi 15.09.2006 olarak ilgili sütunlara

yazılır. Serbest meslek makbuz numarası 00004 yazılır. “Ücretin kimden alındığı” sütununa

Aslan Hakyemez yazılır, “Gelirin Tutarı “ KDV dâhil hesaplaması ( 580/(1+0,18)=684,4

YTL “Gelirin Tutarı” sütununa 475,6 YTL yazılır, (580–475,6= 104,4) olarak yapılır ve “

hesaplanan KDV sütununa 104,4 YTL yazılır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Nakit Akışı İşlemleri

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Serbest Meslek Hesabı Özeti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

BİLANÇO

 

1-MUHASEBE

 

1.1-Muhasebenin Tanımı

 

       Muhasebe mali nitelikteki işlem ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz etme ve sonuçları yorumlama bilim ve sanatıdır.

  

       Kayıt işlemi varlık ve kaynaklarda değişime neden olan işlem ve olayların ortaya çıkma tarihlerine göre sıralanarak yevmiye defterine kaydedilmesidir.

  

 

 

 

1.2-Muhasebenin Fonksiyonları

 

   Muhasebeden beklenen görevler muhasebenin gelişimi ile çoğalmıştır. İlk zamanlarda sadece işlemleri kaydetme sistemi şeklinde anlaşılan muhasebe, kaydetme ve sonuçları rapor halinde sunabil­mek için kaydettiği bilgileri işlemesi, diğer bir ifade ile onları sınıflan­dırması, gruplaması gerekiyordu. Dolayısıyla Muhasebenin klasik fonksiyonları olarak tanımlanan bu ilkel görevler sıralandığında:

 

a. İşlemleri veya olayları kaydetme,

b. Yapılmış olan işlemleri gruplama,

c. Neticeleri raporlama.

 

şeklinde belirtilmekte idi.

 

Ancak, günümüzde muhasebeden sadece yapılmış olan işlemle­rin kaydedilmesi, gruplanması ve özetlenerek raporlanması beklen­memektedir. Yöneticiler işletme faaliyetlerini kontrol altında tutabilme­leri, karar alabilmeleri için muhasebenin kendilerine yardımcı olması­nı istemektedirler. Böylece muhasebe yukarıda belirttiğimiz klasik fonksiyonların yanı sıra;

 

d. Yapılan işlemlerin ve neticelerin analizi,

e. Analiz neticelerinin yorumlanması,

 

gibi iki görevi daha yüklenmiştir. Bunlara da Modern Fonksiyonlar denmektedir.

 

Muhasebe, bir kayıt tekniği olarak para iIe ifade edilebilen işlem­lerle ve olaylarla ilgili belgeleri toplayıp saklamakta, belirli prensipler dahilinde kayıtlara geçirmekte, kaydedilen bilgileri belirli başlıklar al­tında toplayarak gruplamakta; genellikle yıl sonlarında yapılan işlem­lerle ilgili bilgileri Gelir Tablosu ile Bilanço denilen iki temel mali tab­loda özetlemekte, böylece yöneticilere veya işletme sahiplerine işlet­menin karlılığı ve sahip olduğu değerleri hakkında bilgi vermektedir. Muhasebenin günümüzdeki görevi burada bitmemekte, yapılan işlemler çeşitli karşılaştırmalar ve analiz teknikleri yardımı ile analiz edilmekte, mali tabloların sağladığı özet bilgiler daha sağlıklı ve kul­lanılabilir hale getirilmektedir. İşletme y6neticilerinin kontrol ve karar alma görevlerini yerine getirebilmeleri için muhasebe yardımcı bir araç olarak; maliyet hesapları yapmakta, nakit akımı, fon akımı, net çalışma sermayesi gibi çeşitli mali tablolar düzenlemekte, işletme bütçelerini tanzim etmektedir. Muhasebe, çeşitli analiz ve yorumlama teknik ve aletlerini kullanarak elde ettiği neticeleri yorumlar ve yöne­ticilere raporlar halinde sunar, böylece onlara yardımcı olur.

 

1.3-Muhasebenin Temel Kavramları

 

   Muhasebenin temel kavramları muhasebe bilgisinin bir esasa dayanmasını, bu bilgiyi kullananlara sağlıklı, tu­tarlı ve karşılaştırılabilir bilgi sunulmasını sağlar.

 

 

 

 

 

            Temel muhasebe kavramları şu şekilde sıralanmışiır.

 

            a.         Sosyal Sorumluluk Kavramı

b.         Kişilik kavramı          

c.         İşletmenin sürekliliği kavramı           

d.        Para ölçüsü (parayla ölçülme) kavramı         

e.         Dönemsellik kavramı

f.         Maliyet esası kavramı            

g.         Objektif belge (tarafsızlık ve belgelendirme) kavramı

h.         Tutarlılık kavramı      

i.          Muhafazakarlık (ihtiyatlılık) kavramı           

j.          Tam açıklama kavramı          

k.         Önemlilik kavramı     

I.         Özün önceliği kavramı          

 

İlk beş kavram işletme ile ilgili olup, işletme ile muhasebe fonksiyonları arasındaki ilişkiyi kurar. Bunlara temel varsayımlar da denmektedir. Temel muhasebe kavramlarının son yedisi ise tamamen muhasebe kayıt düzeni ve rapodama tekniği ile ilgili kavramlardır.     

 

Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin ahlaklı, adaletli ve tarafsız olması gerektiğini, işletmeyle ilgili çeşitli gruplara (hissedarlar, çalışanlar, müşteriler, satıcılar, tüketiciler, devlet) gerçek ve doğru bilgileri eksiksiz ve tarafsız bir şekilde sunması gerektiğini ifade eder.

 

Kişilik kavramı; işletmenin işletme sahiplerinden ve üçüncü şahıslardan ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu buna bağlı olarakta işletmeye konan varlıkların işletmenin kişiliğine ait olduğunu kabul eder.      Kişilik kavramı sebebiyle işletme sahiplerince işletmeye konan sermaye işletmenin kişiliğine ait olmakta buna karşılık, işletme konan sermaye kadar işletme sahiplerine borçlanmaktadır. İşletme sahiplerinin kişisel işlemleri bu kavram sebebiyle işletmenin kâr ve zararını etkilemez.

 

İşletmenin sürekliliği kavramında işletmenin belirsiz bir süre faa­liyetine devam edeceği varsayılmaktadır. Böylece belirli süreler so­nunda işletmenin tasfiyesi, düşünülmemekte ve işletme varlıklarını piyasa değeri ile değerleme probleminden kaçınılmaktadır. Ancak günümüzde enflasyon muhasebesinin uygulanması ile bu kavramın kabul ediliş sebepleri geçerliliğini.kaybetmiştir.

 

Para ölçüsü kavramı, muhasebenin işletme faaliyetlerini kayde­derken standart bir ölçü birimi ile ifade etmesi gerektiğini açıklar. Bu 8lçü birimi muhasebenin uygulandığı ülkenin para birimidir. Para öl­çüsü kavramı para biriminin değerinde zamanla bir değişme olma­dığını kabul eder. Para biriminin satınalma gücü sabittir. Bu kavramın kabul ettiği para biriminin satın alma gücünün değişmediği varsayımı günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir. Enflasyon muhasebesinde pa­ra birimi ile ifade edilen işlemler bugünkü satınalma gücünü ifade edecek katsayılarla çarpılarak güncel değerler haline getirilmektedir.

          Dönemsellik kavramı, işletmenin faaliyetlerinin neticesinin görüle­bilmesi için kabul edilmiştir. Böylece, genellikle bir takvim yılı olan muhasebe dönemi itibariyle işletme faaliyetleri değerlendirilerek işlet­menin kairı veya zararı hesaplanır. Muhasebe dönemi başında bütün hesapların açılması ve muhasebe dönemi sonunda bütün hesapların kapatılması bu kavram sebebiyledir. Her muhasebe dönemi başında bir önceki dönem sonunda kapatılmış hesapların yeniden açılması işletmenin devamlılığı kavramını kayıtlar üzerinde yerine getirmiş ol­maktadır.Muhasebe dönemi bazı özel durumlarda bir takvim yılından az veya çok olabilir.

 

Maliyet kavramı, işletmeye alınan kıymetlerin yapılan harcamala­rın ve sağlanan gelirlerin elde edildikleri tutarlarla kaydedilmesini ifade eder. Bu kavram vasıtasıyla uygulamada ortaya çıkabilecek işletme faaliyetlerinin kaydedilmesi ile ilgili karışıklıklar önlenmiştir. Bu kavram da günümüzde geçerliliğini kaybetmiştir. Gelişmiş ülke­lerde işletme değerlerinin maliyet değeri ile olan girişleri dönem son­larında güncel değerlerine göre düzeltilmektedir.

 

Objektif belge kavramı, işlemler ve olaylar muhasebe defterlerine kaydedilirken mutlaka bir müspet belgeye dayandırılması gerektiğini belirtir. İşletme faaliyetleri objektif bir belgeye dayandırılırken belge­nin gerçek ve geçerli olması, belge üzerindeki rakamlarla defter kayıtlarının uyuşması gerekmektedir.

 

Tutarlılık kavramı, muhasebe kayıt ve raporlama sisteminin yıllar boyunca tutarlı bir şekilde uygulanması gerektiğini ifade eder. Bu kavramın uygulanması ile işletmenin farklı dönemlerdeki mali tablolar arasında, aynı sektördeki işletmelerin mali tabloları arasında tutarlı­lık bulunacaktır. Şüphesiz gelişen ve değişen şartlar karşısında işlet­melerin hesap planları ve raporlama teknikleri bu değişikliklere ce­vap verecek esnekliğe sahip olarak hazırlanmaktadır.

 

Muhafazakarlık kavramı, temkinli, ihtiyatlı olma şeklinde açıklan­mıştır. İşletmenin karşılaştığı veya karşılaşabileceği zararlar için karşılık ayırmasını, gelecekteki gelişmesini sağlayabilmesi için karın bir kısmını dağıtmayarak ihtiyat (yedek akçe) olarak ayırmasını ifade eder.

 

Tam açıklama kavramı ise mali tabloların işletmeye ait bütün olayları tam ve detaylı olarak göstermesi gerektiğine işaret eder. Açıklanması gereken bilgiler, işletmenin mevcut durumu ile ilgili bilgi­ler ve gelecekte gerçekleşmesi ihtimal dahilinde olan olaylarla ilgili bilgiler olarak gruplandırılabilir. İşletmenin mevcut durumu ile ilgili bil­gilere mali tablolardaki bilgiler, ipotekli veya rehinli değerler, kullanı­mı şarta bağlı paralar, vadesi geçmiş borç ve alacaklar örnek göste­rilebilir. Gelecekte gerçekleşmesi mümkün olaylarla ilgili bilgilere de, henüz karara bağlanmamış davalar, stokların ve iştiraklerin piyasa değerindeki düşüşler, örnek olarak gösterilebilir. İşletmeler, mali tab­lolarda yer almayan ancak işletme ile ilgili karar alıcıların kararlarını etkileyecek bilgileri mali tabloların dip notlarında belirtmelidirler.

 

Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nasbi ağırlık veya değerinin finansal analizlerde veya alınacak kararlarda etkili olacak düzeyde olması durumunda bu hesap veya fınansal olayların mali tablolarda yeralması gerektiğini ifade eder.

 

Özün önceliği kavramına göre, işlemlerin muhasebeye yansıtıl­masında ve onlara ilişkin değerlemelerin yapılmasında, işlemlerin bi­çimleri ile özleri arasında farklılık çıkarsa biçimlerinden çok özlerine öncelik verilmesi gerekmektedir.

 

Kavramların işletmeler açısından geçerliliği bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda bu husus mali tabloların eklerinde belir­tilir.

 

1.4-Muhasebenin Türleri

 

       Muhasebenin temel kavram ve ilkeleri aynı olmakla beraber işletme türlerinin değişikliği nedeniyle farklı işlemlerin etkilerini aktarma ve farklı hedeflere ulaşma amacı, farklı muhasebe türlerini ortaya çıkarmıştır. Söz gelişi mal alım satımı ile uğraşan bir işletmenin ( ticaret işletmesi ) muhasebesi ile imalatta bulunan bir işletmenin ( endüstri işletmesi ) muhasebesi, değişik faaliyet dolayısıyla farklı olacaktır. İkinci tür işletmenin muhasebe kayıtları birinci tür işletmede yer ala kayıtlar ( alış, satış, borçlanma, alacaklanma kayıtları ) yanında imal edilen mamulün maliyetini saptayıcı yolda kayıtlamayı da kapsayacaktır. Ticaret işletmeleri muhasebesi temeldir ve genellikle “genel muhasebe” veya “finansal muhasebe” diye tanınır. Genel muhasebede verilen teknik bilgiler diğer muhasebelerde de geçerlidir.Genel muhasebe dışında :

Devlet için : devlet muhasebesi,
Sınai işletmeler için : maliyet muhasebesi,
Banka işletmeleri için : banka muhasebesi,
Sigorta işletmeleri için: sigorta muhasebesi,
Tarım işletmeleri için : tarımsal maliyet muhasebesi

     Ayrıca işletme içinde oluşan olayları saptama ve kaydetmenin yanında, planlama faaliyetlerinde, yürütme ve denetim alanlarına giren çeşitli karar işlemlerinde, olayların yorumlanmasını, zamanında ve yeterli bilgileri taşıyan raporlarla yöneticilere yansıtılmasında etkin bir görevi olan yönetim muhasebeside önemli bir muhasebe türüdür. Yönetim muhasebesi işletme içinde kullanılması için yönetime ölçülmüş, yorumlanmış, işlenmiş, yorumlanmış bilgi sağlar.

   Bunlar gibi uzmanlık muhasebelerinden bahsedilebilir. Muhasebenin sadece kayıtlama olmadığı hatırlanırsa mali raporların analizinin de, işletme türlerine göre farklı özellikleri olmak şartı ile. Yukarıda bahis konusu edilen çeşitli muhasebelerin içinde yer alacağı açıktır.

   Muhasebecinin türlerini belirlemede kullanılabilecek bir yol onları çalıştıkları organizasyona göre sınıflandırmaktır. Buna göre 3 çeşit muhasebeci vardır;

Özel bir şirket için çalışan muhasebeciler,
Kamu kuruluşları için çalışan muhasebeciler,
Devlet için çalışan muhasebeciler.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5-Muhasebecilik Mesleği

 

     Muhasebe mesleği, Türkiye'de yıllârdır var. Ancak, gerek yasa koyucularının erteletmesi ve gerekse meslek mensuplarının bir mesleki yapılaşmayı sağlamak konusunda uzun yıllar devletin yasal   düzenlemesine   önem   verip,   kendi   kendilerini örgütlememelerinin de etkisiyle. muhasebe mesleği hizmetlerine uzun süre talep yaratılmamıştır

 

    1989 yılında yürürlüğe giren 3568 sayılı meslek yasası, muhasebe  mesleğini,  Serbest  Muhasebecilik   (SM),  Serbest  Muhasebeci Mali Müşavirlik (SMMM) ve Yeminli Mali Müşavirlik (YMM) şeklinde üç unvan. altında düzenlemiştir. 3568 sayılı Yasa, mesleğin kapsamını, mesleğe giriş koşullan, mesleki staj ve mesleki yeterlilik sınavı, Yeminli Mali Müşavirlerin tasdik yetkileri, Oda  ve  Birlik  örgütlenmesi  ile  disiplin  hükümleri  yanı sıra yasanın yayınlandığı anda mesleği yürütenlerden belirlenen kriterlere uyanların yasanın asıl maddelerinde yer alan mesleki staj ve  mesleki  yeterlilik  sınavı  aranmaksızın  belge  almalarını düzenlemiştir.

 

1-      MESLEĞİN BUGÜNKÜ KONUMU

 

    Geçici maddeler ile mesleki yeterlilik sınavı sonrası meslek mensuplarımızın dağılımı (31

Ağustos 1995) şöyledir:

 

Meslek Kütüğüne            Meslek Kütüğüne

Kayıtlı Olanlar                Kayıtlı Olmayanlar                   Toplam

Yeminli Mali Müşavir                 896                                    1.506                                 2.402

SM Mali Müşavir                     4.989                                    9.293                                14.282

Serbest Muhasebeci                15.000                                  10.085                                25.085

Toplam                                    20.885                                   20.884                                41.769

 

Yukarıda dağılımını  verdiğimiz meslek mensuplarımızda  çalışanlar kütüğüne kayıtlı olanlar bireysel, ortaklık bürosu veya şirketleşerek serbest çalışan meslek mensuplarıdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2- HESAP KAVRAMI

 

2.1-Hesabın Şekli

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2-Hesaplara İlişkin Terimler

1- Hesabin Borç ve Alacak Tarafı : Hesabin sol tarafına “borç”, sağ tarafına “alacak” denir.

2- Hesabi Borçlandırmak veya Alacaklandırmak : Herhangi bir hesabin sol (borç tarafı) tarafına kayıt yapma işlemine HESABI BORÇLANDIRMAK, sağ (alacak tarafı) tarafına kayıt yapma işlemine ‘’HESABI ALACAKLANDIRMAK’’ denir.

3- Hesap Açmak : Bir işlemin, yarattığı etkiye göre ilgili hesabin borç ya da alacak tarafına ilk kez bir

değer yazılmasına (hesabin ilk hareketine) “Hesap Açmak” denir.

4- Hesap kalanı : Bir hesabin borç ve alacak taraflarının toplamları arasındaki farka hesap bakiyesi veya hesap kalanı denir. Borç toplamı alacak toplamından büyük ise hesap borç bakiyesi, alacak toplamı borç tarafından büyük ise hesap alacak bakiyesi verir.

5- Hesabin Kapalı Olması : Hesap bakiye vermiyor ise, yani borç toplamı ile alacak toplamı birbirine eşit ise hesap kapalı ya da kapanmış demektir. Değeri sıfırdır.

6- Aktif Hesaplar : Varlıkların izlendiği ve borç kalanı veren hesaplardır.

7- Pasif Hesaplar : Sermaye ve borçların izlendiği ve alacak kalanı veren hesaplardır.

 

2.3-Hesapların İşleyiş Kuralları

        Bilanço ve gelir tablosu hesaplarının işleyişleri birbirlerinden farklıdır.

 

  Bilanço hesaplarının işleyişi; Bilanço hesapları varlık ve kaynak hesaplarından oluşur. Bu hesapların işleyişleri şöyledir:

 

  Varlık hesapları; İşletmenin sahip olduğu mevcutlar ile alacakların izlendiği hesaplardır. Bir başka deyimle bu hesaplar aktif karakterli hesaplardır. Varlık hesaplarında ilk kayıt yani hesapların açılışı hesabın borcuna, azalış yaratan işlemler ise hesabın alacağına yazılır. Bu hesaplar dönem sonunda borç kalanı verir.

 

  Kaynak hesapları; İşletmenin sahip olduğu varlıkların sağlandığı sermaye ve borçların izlendiği hesaplardır. Sermaye ve sermaye niteliğindeki hesaplar öz kaynak borçlar ise yabancı kaynak hesapları olarak ifade edilir. Kaynak hesaplarında ilk kayıt hesabın alacağına yazılır. Kaynaklardaki artışlar ilgili hesabın alacağına azalış ise borcuna yazılır. Hesaplar dönem sonunda alacak kalanı verir. Bu hesaplar pasif karakterli hesaplardır.

 

  Gelir tablosu hesaplarının işleyişi; Mali nitelikteki işlemlerden bazıları öz kaynağı artırır. Bazıları ise azaltır. Öz kaynağı artıran işlemlere gelir azaltan işlemlere ise gider denir. Kaynaktaki artışları izlemek zere gelir hesapları, azalışları izlemek üzere ise gider hesapları kullanılır. Bu hesaplara sonuç hesapları ya da gelir tablosu hesapları denir.

 

 

2.4-Hesap Planı

 

 

 

1     DÖNEN VARLlKLAR

 

10   HAZIR DEĞERLER

 

100  KASA

101 ALINAN ÇEKLER

102 BANKALAR

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

 

11  MENKUL KIYMETLER

 

110 HİSSE SENETLERİ

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI

112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI

118 DİĞER MENKUL KIYMETLER

119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

 

 

12 TİCARİ ALACAKLAR

 

120 ALICILAR

121 ALACAK SENETLERİ

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

 

13 DİĞER ALACAKLAR

 

131ORTAKLARDAN ALACAKLAR

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR

133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

135 PERSONELDEN ALACAKLAR

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR

139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILlĞI (-)

 

14

 

15 STOKLAR

 

150 İLK MADDE VE MALZEME

151 YARI MAMÜLLER-ÜRETİM

152 MAMÜLLER

153 TİCARİ MALLAR

157 DİĞER STOKLAR

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

 

16

 

17 YlLLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARlM MALİYETLERİ

 

170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ

179 TAŞERONLARA VERLEN AVANSLAR

 

18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

 

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER

181 GELİR TAHAKKUKLARI

 

19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

 

190 DEVREDEN KDV

191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ

192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

195 İŞ AVANSLARI

196 PERSONEL AVANSLARI

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI

198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR

199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

 

2  DURAN VARLlKLAR

 

20

21

22 TİCARİ ALACAKLAR

 

220 ALICILAR

221 ALACAK SENETLERİ

222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

227 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR

229 ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

 

23 DİĞER ALACAKLAR

 

231ORTAKLARDAN ALACAKLAR

232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR

233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

235 PERSONELDEN ALACAKLAR

236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

 

24 MALİ DURAN VAR4lKLAR

 

240 BAĞLl MENKUL KIYMETLER

241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

242 İŞTİRAKLER

243 İŞTİRAKLERDE SERMAYE TAAHÜTLERİ (-)

244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

245 BAĞLI ORTAKLIKLAR

246 BAĞLI ORTAKLIKLARDA SERMAYE TAAHÜTLERİ (-)

247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ  KARŞILIĞI (-)

248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR

249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

 

25 MADDİ DURAN VARLIKLAR

 

250 ARAZİ VE ARSALAR

251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ

252 BİNALAR

253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR

254 TAŞITLAR

255 DEMİRBAŞLAR

256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

259 VERİLEN AVANSLAR

 

26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

260 HAKLAR

261 ŞEREFİYE

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ

263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

264 ÖZEL MALİYETLER

267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

269 VERİLEN AVANSLAR

 

27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR

 

271 ARAMA GİDERLERİ

272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

277 DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR

278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-)

279 VERİLEN AVANSLAR

 

28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI

280 GELECEK YILLARA AlT GİDERLER

281 GELİR TAHAKKUKLARI

 

29 DİĞER DURAN VARLIKLAR

 

291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KATMA DEGER VERGİSİ

292 DİĞER KATMA DEÖER VERGİSİ

293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR

294 ELDEN ÇIKARlLACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR

297 DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR

298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

299 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

 

3 KlSA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

3O MALİ BORÇLAR

300 BANKA KREDİLERİ

303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ

304TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER

306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER

308 MENKUL KİYMETLER İHRAÇ FARKI (-)

309 DİĞER MALİ BORÇLAR

 

31

32 TİCARİ BORÇLAR

320 SATICILAR

321 BORÇ SENETLERİ

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 

329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

 

33 DİĞER BORÇLAR

331 ORTAKLARA BORÇLAR

332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR

333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

335 PERSONELE BORÇLAR

337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

339 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

 

34 ALINAN  AVANSLAR

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

349 ALINAN DİĞER AVANSLAR

 

35 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ

350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ

 

36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ

368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER                  

369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

 

37 BORÇ VE GİDER KARŞILlKLARI

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI

371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)

372 KIDEM TAZMlNATI KARŞILIGI

373MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI

379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

 

38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER

381 GİDER TAHAKKUKLARI

39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

391 HESAPLANAN KDV

392 DİĞER KDV

393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI

398 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI

399 DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR

 

4 UZUN VADELİ YABANCİ KAYNAKLAR

40 MALİ BORÇLAR

400 BANKA KREDİLERİ

405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLERİ

407 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER

408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)

409 DİĞER MALİ BORÇLAR

 

41

42 TİCARİ BORÇLAR

420 SATICILAR

421 BORÇ SENETLERİ

422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

426 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

 

43 DİĞER BORÇLAR

431 ORTAKLARA BORÇLAR

432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR

433 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR

 

44 ALINAN AVANSLAR

440 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

449 ALINAN DİĞER AVANSLAR

 

45

46

47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

470

471

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

479 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

 

48 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI

480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER

481 GİDER TAHAKKUKLARI

 

49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

492 GELECEK YILARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KDV

493 TESİSE KATILIM PAYLARI

499 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

 

5 ÖZKAYNAKLAR

50 ÖDENMİŞ SERMAYE

500 SERMAYE

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)

 

51

52 SERMAYE YEDEKLERİ

520 HİSSE SENETLERİ İHRAC PRİMLERİ

521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI

522 M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI

523 İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI

525  KAYDA ALINAN EMTİA KARŞILIĞI

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ

 

53

54 KAR YEDEKLERİ

540 YASAL YEDEKLER

541 STATÜ YEDEKLERİ

542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER

548 DİĞER KAR YEDEKLERİ

549 ÖZEL FONLAR

 

55

56

57 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

 

58  GEÇMİŞ YİLLAR ZARARLARI (-)

580 GEÇMlŞ YILLAR ZARARLARI

 

59 DÖNEM NET KARI (ZARARI)

590 DÖNEM NET KARI

591 DÖNEM NET ZARARI (-)

 

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

60 BRÜT SATIŞLAR

600 YURTİÇİ SATIŞLAR

601 YURTDIŞI SATIŞLAR

602 DİĞER GELİRLER

 

61 SATIS İNDİRİMLERİ (-)

610 SATIŞTAN İADELER (-)

611 SATIŞ İSKONTOLARI (-)

612 DİĞER İNDİRİMLER

 

62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-)

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)

622 SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)

623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

 

63 FAALİYET GİDERLERİ (-)

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)

631 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)

 

64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR

640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ

641 BAĞLl ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ

642 FAİZ GELİRLERİ

643 KOMİSYON GELİRLERİ

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR

645 MENKUL KYMET SATIŞ KARLARI

646 KAMBİYO KARLARI

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ

649 FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELİR VE KARLAR

 

65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)

653 KOMİSYON GİDERLERİ (-)

654 KARŞILIK GİDERLERİ (-)

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-)

656 KAMBİYO ZARARLARI (-)

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)

659 DİĞER GİDER VE ZARARLAR (-)

 

66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-)

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

 

67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR

 

68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)

681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

 

69 DÖNEM NET KARI (ZARARI)

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI

691DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-)                     692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

 

7 MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ)

70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI

700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI

701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI

 

71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI

712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI

713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI

 

72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI

722 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI

723 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI

 

73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI

732 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI

733 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI

734 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI

 

74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI

742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI

 

75 ARAŞTlRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI

752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARİ

 

76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ

761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞlTIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI

762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI

 

77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI

772 GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI

 

78 FİNANSMAN GİDERLERİ

780 FİNANSMAN GİDERLERI

781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI

782 FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI

 

79 GİDER ÇEŞİTLERİ (7/B SEÇENEĞİ)

790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ

792 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ

793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER

794 ÇEŞİTLİ GİDERLER

795 VERGİ, RESİM VE HARCLAR

796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI

797 FİNANSMAN GİDERLERİ

798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI

799 ÜRETİM MALİYET HESABI

 

8 (SERBEST)

9 NAZIM HESAPLAR

0 (SERBEST)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. TEMEL MALİ TABLOLAR

 

3.1-Bilanço

 

       Bir işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösteren mali tablodur.

 

3.2-Bilanço İlkeleri

 

 

 

 

3.3-Bilançonun Biçimsel Yapısı

 

 

 

 

3.4-Bilançonun Temel Denkliği

 

 

 

 

3.5-Varlık ve Kaynaklardaki Değişmelerin Bilançoda İzlenmesi

 

 

 

 

3.6-Bilanço Düzenlenmesi

 

 

 

 

3.6.1-Açılış Bilançosu Düzenlenmesi

 

 

 

 

 

3.6.2-Kapanış Bilançosu Düzenlenmesi

 

       Kesin mizandan sonra mizandaki kalan veren hesaplar bilançoya aktarılır. Bilanço düzenlenirken kesin mizanda borç kalanı veren hesapların kalanları bilançonun aktifine kesin mizanda alacak kalanı veren hesapların kalanlarıda bilançonun pasifine aktarılır.

 

Örneğin;

 

 

          

              X İŞLETMESİ 31.12.2008 YILI KAPANIŞ BİLANÇOSU

 

    Aktif                                                                                                     Pasif

VARLIKLAR                  500.000 KASA                       300.000 BANKALAR              40.000 ALACAK SEN.          20.000 TİCARİ MALLAR   140.000         AKTİF TOPLAMI    500.000

KAYNAKLAR             500.000 SATICILAR             18.000 SERMAYE             450.000 DÖNEM KARI        32.000            PASİF TOPLAMI         500.000

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

YEVMİYE DEFTERİ

 

1- BİLANÇO HESABI ESASINA GÖRE DEFTER TUTMAK

 

1.1-Yevmiye Defteri

 

       İşlemlerin tarih sırasına göre maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Defterin diğer adı günlük defterdir. Bu defterde sayfa numaraları birbirini takip eder. Yevmiye defterinde işlemler yevmiye maddesi halinde kaydedilir. Yevmiye defterinde iki tarih çizgisi arasında yer alan bilgilerin tamamı bir yevmiye maddesini oluşturur. Yevmiye maddeleri birden başlamak üzere numaralandırılır. Yevmiye maddesinde borçlu hesaplar maddenin sol tarafında alacaklı hesap ise maddenin sağ tarafında yer alır. Her hesabın tutarı kendine ait olan tutar hanesine yazılır. Yapılan her işlemle ilgili açıklama mutlaka yevmiye maddesinin altında yer alır. Yevmiye defterinin ilk kaydı her zaman için açılış bilançosunun kaydıdır.

 

1.2-Büyük Defter

 

        Yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen işlemlerin bir düzen içerisinde toplandığı, gruplandırıldığı defterdir. Defteri kebir bir hesaba ait bilgileri içerir. Defterin sol sayfası o hesabın borç tutarını, sağ sayfası ise o hesabı alacak tutarını gösterir. Yevmiye defterinde borçlandırılan bir hesap büyük defterde o hesabın borcuna aktarılır. Yevmiye defterinde alacaklandırılan bir hesap o hesabın defteri kebirinin alacağına aktarılır.

 

1.3-Mizan

 

      Muhasebe dönemi boyunca yapılan yevmiye defteri kayıtlarının defter-i kebire ve yardımcı defterlere  aktarılırken matematiksel açıdan hata yapılıp yapılmadığını kontrol etmek amacıyla belirli aralıklarla düzenlenen çizelgelere mizan denir.

 

     Defter-i kebir hesaplarına bakılarak düzenlenen mizana defter-i kebir mizanı, belli bir defter-i kebir hesabının yardımcı defter kayıtlarına bakılarak düzenlenen mizana ise yardımcı defter mizanı adı verilir.

 

   Mizanlar düzenlendikleri zamana göre adlandırılırlar. Her ay düzenlenen mizana o ayın genel mizanı adı verilir. En son ayda düzenlenen mizana genel geçici mizan denir. Genel geçici mizandan sonra envanter işlemlerinin yapılıp, sonuç hesaplarının kapatılmasıyla düzenlenen mizana da kesin mizan denir. Mizanların borç ve alacak tutarları toplamı birbirine eşit, borç ve alacak kalanları toplamı da birbirine eşit olmalıdır.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2- VARLIK(AKTİF)HESAPLARIN İNCELENMESİ

 

2.1-Dönen Varlıklar

 

       Bilanço tarihinde işletmenin kasasında veya bankalarda olan nakit paralar ile normal şartlar altında en fazla bir yıl veya bir hesap dönemi içerisinde paraya çevrilebilecek olan ve kullanılabilecek olan varlıklardır. Dönen varlıklar şu şekilde bölümlenir.

 

  

 

     10- Hazır Değerler

     11- Menkul Kıymetler

     12- Ticari Alacaklar

     13- Diğer Alacaklar

     14- ……………….

     15- Stoklar

     16- ……………….

     17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri

     18- Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

     19- Diğer Dönen Varlıklar

 

2.2-Duran Varlıklar

 

 

 

 

 

 

 

 

3- KAYNAK(PASİF)HESAPLARIN İNCELENMESİ

 

3.1-Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

 

 

 

 

 

3.2-Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

 

 

 

 

 

Öz Kaynaklar

 

 

 

 

 

Dönem Net Kar(Zarar)

 

 

 

 

 

 

 

Nazım Hesapların İncelenmesi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1- ENVANTER İŞLEMLERİ

 

1.1-Tanımı

 

       İktisadi bir kıymetin varlığının kayıtlar ve belgeler üzerinde yapılacak olan çalışmalarla tespit edilmesine envanter denir. Varlıkların elle sayılarak tespit edilmesine fiili envanter , belgeler üzerinden tespit edilmesine kaydi envanter denir.

 

1.2-Envanter İşlemi Yapacak Olanlar

 

 

 

 

1.3-Envanter Çıkarma Zamanları

 

 

 

 

1.4-Envanter İşleminin Aşamaları

 

 

 

 

1.5-Envanter İşleminin Amaçları

 

 

 

 

 

1.6-Muhasebe Dışı Envanter

 

      Aralık ayında düzenlenen genel geçici mizandan sonra işletmenin varlık ve kaynakları sayma, belirleme ve değerleme yoluyla tespit edilir ve bu sonuçlar hesaplardaki sonuçlarla karşılaştırılır. Bu işlemlere muhasebe dışı envanter işlemleri denir.

 

   1.6.1-Varlıkları Miktar Olarak Belirleme

 

 

 

 

1.6.2-Dönem İçi Giderlerin Tespiti

 

 

 

 

1.6.3-Dönem İçi Gelirlerin Tespiti

 

 

 

 

1.6.4-Mamul ve Yarı Mamul Sayımı

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2- VARLIKLARI DEĞER OLARAK BELİRLEME

 

2.1-Değerlemenin Tanımı

 

 

 

 

 

 

2.2-Değerleme Çeşitleri

 

 

 

 

 

 

2.3-Değerleme Ölçüleri

 

 

 

 

 

 

2.4-Kasadaki Nakdin Değerlemesi

 

 

 

 

 

 

 

 

2.5-Banka Hesaplarının Değerlemesi

 

 

 

 

 

 

 

 

2.6-Menkul Kıymetlerin Değerlemesi

1. Hisse Senetleri

 İşletmenin satın aldığı ve geçici bir süre elde tutulan hisse senetlerinin kaydedildiği hesaptır. Alınan hisse senetleri alış değerleri ile hesaba Borç , satılan hisse senetleri yine alış değerleri ile hesaba Alacak kaydedilir. Alış değerleri ile satış değerleri arasındaki fark Kâr ise “645 Menkul Kıymet Satış Kârı” hesabına alacak ; zarar ise “655 Menkul Kıymet Satış Zararı” hesabına borç kaydedilir.

           

 

Örnek: 25.01.2006’ da işletme nakit fazlasını değerlendirmek üzere bir şirketin 1.000,00 YTL.’lık hisse senetlerinden 600 adet satın alıyor.

 

 

                                                                           

110. HİSSE SENETLERİ HS.                  600.000

 

            100. KASA HS.                                                                600.000

 

800 Adet 1.000 YTL.‘lık

Hisse Senedi Alımı

                                                                           

 

 

 

2. Tahviller

 

1)      Özel Kesim Tahvil, Senet ve Bonoları Hs: Özel kesime ait satın alınan tahvil,senet ve bonoların izlendiği hesaptır. Tahvil,senet ve bonolar satın alındığında hesaba Borç , satıldığında hesaba Alacak kaydedilir.

 

2)      Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonoları Hs: Kamu kesimine ait satın alınan tahvil,senet ve bonoların izlendiği hesaptır. Bu değerler satın alındığında hesaba Borç , satıldığında hesaba Alacak kaydedilir.

 

            NOT: Tahvil alan kişi ya da kurumlar tahvili çıkaran şirkete borç para vermiş olduklarından faiz geliri elde ederler. Bu gelir “642 Faiz Gelirleri Hs.”nda izlenir.

 

           

Örnek: 05.03.2007’da 150.000 YTL.’lık Güz Şti.’ne ait  tahvil alınıyor. Bedel nakit ödeniyor.

 

                                                                           

111.Ö.K.T.S.ve BONOLARI HS.           150.000

 

            100. KASA HS.                                                               150.000

 

Özel Kesim Tahvil Satın Alınıyor.

                                                                           

 

 

 

2.7-Senetli Borç ve Alacakların Değerlemesi

 

Senetli Borçların Değerlemesi

 

     İşletmenin faaliyet konusu  ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır. Ortaklar,  ana kuruluş , iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan senetli ticari borçları bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.   

 

320.Satıcılar Hs: İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların takip edildiği hesaptır. Vadesi bir yıla kadar olan veresiye borçlar “320.Satıcılar Hs.”nda , vadesi bir yıldan fazla olan veresiye borçlar “420. Uzun Vadeli Satıcılar Hs.”nda takip edilir. Satıcıya borç meydana geldiğinde hesaba Alacak, borç, nakit, çek, senet ile ödendiğinde hesaba Borç kaydedilir. Hesabına alacak kalanı satıcıya olan veresiye borcu gösterir.           NOT: Satıcıdan alınan mal iade edildiğinde alış değeri ile “153. Ticari Mallar Hs.”na Alacak kaydedilir.

 

Örnek: 10.04.2007’de satıcı Niyazi Ballımdan 35.000 YTL.’lık mal almıştır.. 20.000 YTL.’sı nakit kalanı veresiye ödenmiştir.

18.04.2007’de 3.000 YTL.’lık mal iade ediliyor.     -25.04.2006’da Kamil Kara’ya 12.000 YTL.’lık borç bankadaki hesaptan ödeniyor.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Senetli Alacakların Değerlemesi

 

İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetli alacakların takip edildiği hesaptır. Vadesi bir yıla kadar olan alacak kısa vadeli “121. Alacak Senetleri Hs.’nda , vadesi bir yıldan fazla olan alacak uzun vadeli “221. Alacak Senetleri Hs.’nda takip edilir. Alacak senedi tutarı bu hesaba Borç , alacak senedi tahsil edildiğinde ciro veya iade edildiğinde hesaba Alacak kaydedilir. Hesabın borç kalanı senetli alacakları gösterir.

 

Örnek: 05.05.2007’de işletme 600.000YTL.’lık mal satmış. 450.000YTL.’sı nakit kalan için altı ay vadeli senet alınmıştır.

                                                                           

100. KASA HS.                                          450.000

121. ALACAK SENETLERİ HS.                         150.000

            600 YURTİÇİ SATIŞLAR HS.                                      512.820,51

                  391 HES KDV                                                                   87.179,49         

Mal Satışı.

                                                                           

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  2.8-Şüpheli Ticari Alacakların Değerlemesi

 

 

 

 

 

   2.9-Stokların Değerlemesi

 

       a. Gerçek Maliyet Yöntemi

Değişik tarihlerde alınan ilk madde ve malzemeler fiyatlarına göre ambarda ayrı ayrı yerlere depolanır. Üretime gönderilen hammadde hangi partiden alınmış ise o partinin maliyeti mamul maddeye yansıtılır. Dönem sonunda elde kalan stoklar hangi partinin malzemesi ise o partinin maliyeti ile değerlendirilir.

 

 

 

 

 

   b. FİFO Yöntemi (İlk Giren İlk Çıkar)

    Bu yöntemle üretime verilmek üzere ambardan çekilen ilk madde ve malzemelerin ilk alınan partiden olmasına dikkat edilir , başka bir deyişle ilk alınan malzemenin ambardan çıkan ilk malzeme olduğu düşünülerek işlemler buna göre yapılır. Dolayısıyla ambardan hammadde çıkışları alınış tarihlerine göre yapılır.

 

 

 

 

   c. LİFO Yöntemi (Son Giren İlk Çıkar)

 

Üretime verilmek üzere ambardan çekilen hammaddeler çıkış tarihinde ambara son giren partiden gönderilir. Bu yöntem FİFO yönteminin tam tersi olarak çalışır. LİFO yönteminde de alınış tarihine göre işlemler yapılır.

 

  d. Ortalama Maliyet Yöntemi

 

Üretime gönderilen hammaddelerin hangi partiye ait olarak gönderildiği her zaman bilinmeyebilir. Bu durumda ortalama maliyet yöntemi kullanılır. Bu yöntemde ambara giren hammaddelerin toplam parasal tutarı fiyat toplamına bölünerek ortalama bir fiyat elde edilir. Üretime verilen ve stokta kalan hammaddeler bu fiyatla değerlendirilir. Bu yöntemle maliyet iki türlü hesaplanır;

 

1)   Tartılı Ortalama

 

Ortalama maliyet yönteminde açıklandığı gibi hesaplanan maliyet fiyatı (ortalama fiyat) o dönem ya da bir sonraki dönem üretime gönderilen hammaddelere uygulanır.

            Hammaddelerin Toplam Parasal Tutarı / Miktar Toplamı=Ortalama Maliyet

           

2)    Hareketli Ortalama Yöntemi

Her yeni hammadde alımında yeni bir ortalama maliyet hesaplanır. Bir sonraki hammadde alımına kadar üretime verilen (ambardan çıkan) hammaddelerin birim fiyatı hareketli ortalama metoduna göre hesaplanan birim fiyattır.

 

 2.10-Envanter Defteri

 

     Genellikle hesap dönemi sonlarında çıkarılan envanterin ve kayıt edildiği defterdir.Envanter defteri, yevmiye defteri ve defter-i kebir gibi bir hesap dönemi içinde  her gün veya her işlem olduğunda kullanılan bir defter değildir. Envanter defteri işe yeni başlama da bir defa ve daha sonrada yıl sonlarında yazılan bir defterdir. İşletmeler işe yeni başlamada, açılış bilançolarını envanter defterine kayıt ederler. Daha sonra her hesap döneminin sonundaki envanterleri kayıt edilir. Yani işletmenin mevcutları, alacakları ve borçları ayrıntılı bir şekilde yazılır. Envanter dökümünden sonrada dönem sonu bilançosu envanter defterinin takip eden sayfalarına karşılıklı olarak yazılır. İşte öteden beri işletmeler envanter defterini sadece envanter dökümünü ve dönem sonu bilançosunu yazarlar.

 

 

 

 

 

 

Envanter defterinde;

 

- Sayfa no,

- Sıra no,

- Mevcutların, alacakların, borçların cinsleri, miktar ve birim değerleri,

- Miktar ve birim değerlerin çarpımı,

- Hesapların toplam değeri, yer alır.

 

3- ENVANTER KAYITLARI

 

a. Basit Metoda Göre

 

Dönem sonunda elde edilen, elde kalan malın envanteri depoda kalan malın basit ortalaması alınarak yapılır. Bu basit metot dönem sonunda sadece bir kez yapılır. Bu işlem tekrar ettirilemez.

 

b. Devamlı Denkleştirme Metoduna Göre

 

Bu metoda devamlı denklik denilebilir. Bu metoda göre her satılan malın maliyeti 620 hesabına atılır. Böylece stoklardan düşülür. Bu yöntemde mal satıldıkça işlem yapılır.

 

3.1-Sayım Listelerine Göre Farklılıkların Tespiti

 

 

 

 

 

 

3.2-Varlık ve Kaynak Hesaplarının Karşılaştırılarak Denkleştirilmesi