2- HESAP KAVRAMI
2.2-Hesaplara İlişkin Terimler
1- Hesabin Borç ve Alacak Tarafı : Hesabin sol tarafına “borç”, sağ tarafına “alacak” denir.
2- Hesabi Borçlandırmak veya Alacaklandırmak : Herhangi bir hesabin sol (borç tarafı) tarafına kayıt yapma işlemine HESABI BORÇLANDIRMAK, sağ (alacak tarafı) tarafına kayıt yapma işlemine ‘’HESABI ALACAKLANDIRMAK’’ denir.
3- Hesap Açmak : Bir işlemin, yarattığı etkiye göre ilgili hesabin borç ya da alacak tarafına ilk kez bir
değer yazılmasına (hesabin ilk hareketine) “Hesap Açmak” denir.
4- Hesap kalanı : Bir hesabin borç ve alacak taraflarının toplamları arasındaki farka hesap bakiyesi veya hesap kalanı denir. Borç toplamı alacak toplamından büyük ise hesap borç bakiyesi, alacak toplamı borç tarafından büyük ise hesap alacak bakiyesi verir.
5- Hesabin Kapalı Olması : Hesap bakiye vermiyor ise, yani borç toplamı ile alacak toplamı birbirine eşit ise hesap kapalı ya da kapanmış demektir. Değeri sıfırdır.
6- Aktif Hesaplar : Varlıkların izlendiği ve borç kalanı veren hesaplardır.
7- Pasif Hesaplar : Sermaye ve borçların izlendiği ve alacak kalanı veren hesaplardır.
2.3-Hesapların İşleyiş Kuralları
Bilanço ve gelir tablosu hesaplarının işleyişleri birbirlerinden farklıdır.
Bilanço hesaplarının işleyişi; Bilanço hesapları varlık ve kaynak hesaplarından oluşur. Bu hesapların işleyişleri şöyledir:
Varlık hesapları; İşletmenin sahip olduğu mevcutlar ile alacakların izlendiği hesaplardır. Bir başka deyimle bu hesaplar aktif karakterli hesaplardır. Varlık hesaplarında ilk kayıt yani hesapların açılışı hesabın borcuna, azalış yaratan işlemler ise hesabın alacağına yazılır. Bu hesaplar dönem sonunda borç kalanı verir.
Kaynak hesapları; İşletmenin sahip olduğu varlıkların sağlandığı sermaye ve borçların izlendiği hesaplardır. Sermaye ve sermaye niteliğindeki hesaplar öz kaynak borçlar ise yabancı kaynak hesapları olarak ifade edilir. Kaynak hesaplarında ilk kayıt hesabın alacağına yazılır. Kaynaklardaki artışlar ilgili hesabın alacağına azalış ise borcuna yazılır. Hesaplar dönem sonunda alacak kalanı verir. Bu hesaplar pasif karakterli hesaplardır.
Gelir tablosu hesaplarının işleyişi; Mali nitelikteki işlemlerden bazıları öz kaynağı artırır. Bazıları ise azaltır. Öz kaynağı artıran işlemlere gelir azaltan işlemlere ise gider denir. Kaynaktaki artışları izlemek zere gelir hesapları, azalışları izlemek üzere ise gider hesapları kullanılır. Bu hesaplara sonuç hesapları ya da gelir tablosu hesapları denir.
2.4-Hesap Planı
1 DÖNEN VARLlKLAR
10 HAZIR DEĞERLER
100 KASA
101 ALINAN ÇEKLER
102 BANKALAR
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
11 MENKUL KIYMETLER
110 HİSSE SENETLERİ
111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI
112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI
118 DİĞER MENKUL KIYMETLER
119 MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
12 TİCARİ ALACAKLAR
120 ALICILAR
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR
129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
13 DİĞER ALACAKLAR
131ORTAKLARDAN ALACAKLAR
132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
135 PERSONELDEN ALACAKLAR
136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
137 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
138 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR
139 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILlĞI (-)
14
15 STOKLAR
150 İLK MADDE VE MALZEME
151 YARI MAMÜLLER-ÜRETİM
152 MAMÜLLER
153 TİCARİ MALLAR
157 DİĞER STOKLAR
158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI
159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI
16
17 YlLLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARlM MALİYETLERİ
170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ
179 TAŞERONLARA VERLEN AVANSLAR
18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER
181 GELİR TAHAKKUKLARI
19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR
190 DEVREDEN KDV
191 İNDİRİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİ
192 DİĞER KATMA DEĞER VERGİSİ
193 PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR
195 İŞ AVANSLARI
196 PERSONEL AVANSLARI
197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
198 DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR
199 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)
2 DURAN VARLlKLAR
20
21
22 TİCARİ ALACAKLAR
220 ALICILAR
221 ALACAK SENETLERİ
222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
227 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR
229 ŞÜPHELİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
23 DİĞER ALACAKLAR
231ORTAKLARDAN ALACAKLAR
232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR
233 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR
235 PERSONELDEN ALACAKLAR
236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR
237 DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)
239 ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)
24 MALİ DURAN VAR4lKLAR
240 BAĞLl MENKUL KIYMETLER
241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
242 İŞTİRAKLER
243 İŞTİRAKLERDE SERMAYE TAAHÜTLERİ (-)
244 İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
245 BAĞLI ORTAKLIKLAR
246 BAĞLI ORTAKLIKLARDA SERMAYE TAAHÜTLERİ (-)
247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR
249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR
250 ARAZİ VE ARSALAR
251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ
252 BİNALAR
253 TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR
254 TAŞITLAR
255 DEMİRBAŞLAR
256 DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR
259 VERİLEN AVANSLAR
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
260 HAKLAR
261 ŞEREFİYE
262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ
263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
264 ÖZEL MALİYETLER
267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
269 VERİLEN AVANSLAR
27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
271 ARAMA GİDERLERİ
272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
277 DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR
278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-)
279 VERİLEN AVANSLAR
28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI
280 GELECEK YILLARA AlT GİDERLER
281 GELİR TAHAKKUKLARI
29 DİĞER DURAN VARLIKLAR
291 GELECEK YILLARDA İNDİRİLECEK KATMA DEGER VERGİSİ
292 DİĞER KATMA DEÖER VERGİSİ
293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR
294 ELDEN ÇIKARlLACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR
297 DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR
298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)
299 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)
3 KlSA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
3O MALİ BORÇLAR
300 BANKA KREDİLERİ
303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ
304TAHVİL ANAPARA BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ
305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER
306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
308 MENKUL KİYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
309 DİĞER MALİ BORÇLAR
31
32 TİCARİ BORÇLAR
320 SATICILAR
321 BORÇ SENETLERİ
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR
33 DİĞER BORÇLAR
331 ORTAKLARA BORÇLAR
332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR
333 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
335 PERSONELE BORÇLAR
337 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
339 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR
34 ALINAN AVANSLAR
340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI
349 ALINAN DİĞER AVANSLAR
35 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ
350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ
36 ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ
368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER
37 BORÇ VE GİDER KARŞILlKLARI
370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI
371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)
372 KIDEM TAZMlNATI KARŞILIGI
373MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI
379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
38 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
381 GİDER TAHAKKUKLARI
39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
391 HESAPLANAN KDV
392 DİĞER KDV
393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI
398 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI
399 DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR
4 UZUN VADELİ YABANCİ KAYNAKLAR
40 MALİ BORÇLAR
400 BANKA KREDİLERİ
405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLERİ
407 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER
408 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)
409 DİĞER MALİ BORÇLAR
41
42 TİCARİ BORÇLAR
420 SATICILAR
421 BORÇ SENETLERİ
422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
426 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
429 DİĞER TİCARİ BORÇLAR
43 DİĞER BORÇLAR
431 ORTAKLARA BORÇLAR
432 İŞTİRAKLERE BORÇLAR
433 BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR
436 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR
437 DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)
438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR
44 ALINAN AVANSLAR
440 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI
449 ALINAN DİĞER AVANSLAR
45
46
47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
470
471
472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI
479 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI
48 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI
480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER
481 GİDER TAHAKKUKLARI
49 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
492 GELECEK YILARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLECEK KDV
493 TESİSE KATILIM PAYLARI
499 DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
5 ÖZKAYNAKLAR
50 ÖDENMİŞ SERMAYE
500 SERMAYE
501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)
51
52 SERMAYE YEDEKLERİ
520 HİSSE SENETLERİ İHRAC PRİMLERİ
521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI
522 M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
523 İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI
525 KAYDA ALINAN EMTİA KARŞILIĞI
529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ
53
54 KAR YEDEKLERİ
540 YASAL YEDEKLER
541 STATÜ YEDEKLERİ
542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER
548 DİĞER KAR YEDEKLERİ
549 ÖZEL FONLAR
55
56
57 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI
570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI
58 GEÇMİŞ YİLLAR ZARARLARI (-)
580 GEÇMlŞ YILLAR ZARARLARI
59 DÖNEM NET KARI (ZARARI)
590 DÖNEM NET KARI
591 DÖNEM NET ZARARI (-)
6 GELİR TABLOSU HESAPLARI
60 BRÜT SATIŞLAR
600 YURTİÇİ SATIŞLAR
601 YURTDIŞI SATIŞLAR
602 DİĞER GELİRLER
61 SATIS İNDİRİMLERİ (-)
610 SATIŞTAN İADELER (-)
611 SATIŞ İSKONTOLARI (-)
612 DİĞER İNDİRİMLER
62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-)
621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)
622 SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)
623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)
63 FAALİYET GİDERLERİ (-)
630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)
631 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)
64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR
640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ
641 BAĞLl ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ
642 FAİZ GELİRLERİ
643 KOMİSYON GELİRLERİ
644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR
645 MENKUL KYMET SATIŞ KARLARI
646 KAMBİYO KARLARI
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
649 FAALİYETLE İLGİLİ DİĞER GELİR VE KARLAR
65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-)
653 KOMİSYON GİDERLERİ (-)
654 KARŞILIK GİDERLERİ (-)
655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-)
656 KAMBİYO ZARARLARI (-)
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)
659 DİĞER GİDER VE ZARARLAR (-)
66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-)
660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)
661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)
67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI
679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR
68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)
681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)
689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)
69 DÖNEM NET KARI (ZARARI)
690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI
691DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI(-) 692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI
7 MALİYET HESAPLARI (7/A SEÇENEĞİ)
70 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESAPLARI
700 MALİYET MUHASEBESİ BAĞLANTI HESABI
701 MALİYET MUHASEBESİ YANSITMA HESABI
71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YANSITMA HESABI
712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI
713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI
72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ
721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HESABI
722 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI
723 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI
73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ
731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
732 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI
733 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ VERİMLİLİK FARKLARI
734 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ KAPASİTE FARKLARI
74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ
741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANSITMA HESABI
742 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ FARK HESAPLARI
75 ARAŞTlRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ
751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ YANSITMA HESABI
752 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER FARKLARİ
76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ
761 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞlTIM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
762 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ FARK HESABI
77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI
772 GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI HESABI
78 FİNANSMAN GİDERLERİ
780 FİNANSMAN GİDERLERI
781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HESABI
782 FİNANSMAN GİDERLERİ FARK HESABI
79 GİDER ÇEŞİTLERİ (7/B SEÇENEĞİ)
790 İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ
791 İŞÇİ ÜCRET VE GİDERLERİ
792 MEMUR ÜCRET VE GİDERLERİ
793 DIŞARIDAN SAĞLANAN FAYDA VE HİZMETLER
794 ÇEŞİTLİ GİDERLER
795 VERGİ, RESİM VE HARCLAR
796 AMORTİSMANLAR VE TÜKENME PAYLARI
797 FİNANSMAN GİDERLERİ
798 GİDER ÇEŞİTLERİ YANSITMA HESABI
799 ÜRETİM MALİYET HESABI
8 (SERBEST)
9 NAZIM HESAPLAR
0 (SERBEST)
